تَقیّه، اصطلاحی دینی به معنای ابراز داشتن عقیده یا انجام دادن کاری بر خلاف نظر قلبی خود به دلایلی خاص .
تقیه در لغت به معنای نگاه داشتن ، پرهیز کردن و پنهان نمودن است (ابن منظور؛ فیروزآبادی ، ذیل «وقی »).
در منابع اسلامی ، تقیه به معنای نگاهداری خود از صدمة دیگری است از راه ابراز موافقت با او در گفتار یا رفتارِ مخالف حق (انصاری ، ص 37) و به تعبیر شیخ مفید (1414، ص 137) پنهان کردن حق و پوشاندن اعتقاد به آن در برابر مخالفان ، به منظور اجتناب از ضرر دینی یا دنیایی ، است.
(برای تعاریف دیگر رجوع کنید به شمس الائمه سرخسی ، ج 24، ص 45؛ ابن حَجَر عَسقلانی ، ج 12، ص 279؛ ابوزُهره ، ص 188).
در تقیه ، بر خلاف نفاق که موضوع آن تظاهر به حق و پنهان کردن شرک و باطل است ، شخص مؤمن به دلیل ترس از زیان مالی یا جانی برای خود یا دیگری ، از اظهار حقیقت خودداری می کند.
(فاضل مقداد، ص 377؛ امین ، ص 185).
از جمله اغراض عقلایی که می تواند تقیه را موجه سازد، مصون ماندن تقیه کننده از تعرض ظالمان و رهایی از خطرهایی مانند حبس ، تبعید، قتل ، مصادرة اموال و محرومیت از حقوق قانونی است .
دیگر فواید مهم تقیه عبارت اند از پیشگیری گروه تقیه کننده از هدر رفتن قوای خود به منظور بهره برداری بیشتر از فرصتهای مناسب ، حفظ وحدت امت اسلامی و جلوگیری از ایجاد تفرقه و اختلاف .
با توجه به همین آثار سودمند تقیه ، امیر مؤمنان علی علیه السلام تقیه را «رحمت الهی بر مؤمنان » خوانده اند ( رجوع کنید به حرّ عاملی ، ج 1، ص 107ـ 108؛ سبحانی ، ج 2، ص 3ـ 336).
