چرا کربلا برتر از کعبه است ؟

یکی از شبهات وهابیت این است که در باره کربلا تعبیراتى همانند: «أفضل بقاع الأرض»، «أرض الله المختارة»، «حرم الله ورسوله» و «فی تربتها شفاء» که در روایات فراوان آمده؛ از دیدگاه شیعه، نشانگر برترى کربلا بر کعبه است.

پاسخ اجمالی

اولاً:‌ طبق روایات صحیح و موثق، کربلا برتر از کعبه است؛ زیرا کربلا داراى ویژگیهایى است که در کعبه نیست. علاوه بر آن، طبق همان روایات، وجود و آفرینش کعبه وابسته به کربلا است و خدواند خطاب به زمین کعبه فرموده: اگر کربلا نمى‌بود؛ تو را و آن خانه‌‌اى را که در بر دارى، خلق نمى‌کردم. و همین سخن در برترى کربلا بر کعبه کافى است.

ثانیاً: اگر در نظر شما کعبه برتر از مکان‌هاى دیگر است؛ پس چرا گروهى از اهل سنت همانند مالکى ها و برخى مردم بصره، مدینه را برتر از مکه مى‌دانند؟

پاسخ تفصیلی اول؛

آفرینش کعبه وابسته به کربلا است

براى اثبات برترى کعبه و کربلا بر یکدیگر باید فضایل ویژه‌ هر کدام و مشترک آن دو را بررسى کرد و در نهایت بین آنها مقایسه انجام داد تا نتیجه به دست بیاید.

الف)‌ روایات فضائل مشترک

روایاتى که فضائل مشترک کعبه و کربلا را بیان مى‌کنند فراوان است و در اینجا به بعضى از موارد آن اشاره مى‌شود:
1. هردو، «حرم الله و حرم رسول» است
در منابع شیعى تعدادى از روایات صحیح بیانگر این مطلب است که علاوه بر مکه معظمه «عنوان حرم الله وحرم رسوله» بر اماکن مقدس مدینه،‌ کربلا و کوفه نیز اطلاق شده است:

روایت اول: در باره مکه،‌ مدینه و کوفه‌

در این روایت صحیح، امام صادق علیه السلام، بر هریک از مکانهاى مقدس: مکه،‌ مدینه و کوفه، تعبیرهای: «‌حرم الله وحرم رسوله و حرم امیرالمؤمنین» را اطلاق کرده است:
امام صادق فرمود: مکه حرم خدا و رسول خدا و امیر المؤمنین است نماز در آن برابر صد هزار نماز و صدقه یک درهم در آن برابر با صد هزار درهم است. و مدینه حرم خدا و رسول خدا و امیر المؤمنین است نماز در آن برابر ده هزار نماز و صدقه یک درهم برابر ده هزار درهم در غیر آن است و کوفه حرم خدا و رسول خدا و حرم امیرالمؤمنین است نماز در آن برابر هزار نماز و یک درهم صدقه در آن برابر هزار درهم در غیر آن است.
الکلینی الرازی، أبی جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی،ج 4، ص 586،‌ ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش.

روایت دوم؛ در باره مکه،‌ مدینه و کوفه

طبق این روایت صحیح، حرم خدا،‌ رسول خدا صلى الله علیه وآله و امیر المؤمنین علیه السلام به ترتیب مکه،‌ مدینه و کوفه است.
امیر المؤمنین على علیه السلام فرموده است، مکه حرم خدا، مدینه حرم رسول خدا و کوفه حرم من است. هیچ ستمگرى به فکر ستم در آن نمى‏افتد، مگر آنکه خداوند پشتش را در هم مى‏شکند.
الکلینی الرازی، أبی جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الکافی،ج4، ص563، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش

روایت سوم؛‌ در باره مکه و مدینه

طبق این روایت صحیح، مکه حرم الله و مدینه حرم رسول خدا است:
از امام صادق علیه السلام نقل شده است که رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: مکه حرم خدا است و مدینه حرم من است.
الکلینی الرازی، أبی جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی،ج 4، ص565، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش.

روایت چهارم؛‌ در باره کربلا

طبق این روایت صحیحه، امام صادق علیه السلام که آداب و خود زیارت امام حسین علیه السلام را به اصحابش تعلیم مى‌دادند؛‌ فرمودند: کربلا «حرم الله» و «حرم رسول خدا» است:
حسین بن ثویر مى‌گوید: من و یونس بن ظبیان و مفضل بن عمر و ابو سلمه سراج در نزد امام صادق علیه السلام نشسته بودیم و چون یونس از ما بزرگتر بود سخنگوى ما بود به امام عرض کرد فدایت شوم مى‌خواهم حرم امام حسین علیه السلام را زیارت کنم چه کار کنم؟ حضرت فرمود: هنگامى‌که خواستى به حرم امام حسین مشرف شوى در شط فرات غسل کن و لباس پاک را در برکن سپس پا برهنه به سوى حرم برو؛ زیرا تو در حرمى از حرم خدا و رسول خدا هستى وبر تو باد زیاد تکبیر گفتن و تهلیل و حمد و تعظیم خداوند و درود بر پیامبر و اهل بیت او....

الکلینی الرازی، أبی جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی،ج 4 ص 576، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش؛
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص364، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417؛
الشیخ الصدوق، أبی جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی (المتوفى سنه 381)، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 595، تصحیح و تعلیق: علی أکبر الغفاری، الناشر: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة ـ قم، الطبعة الثانیة؛
الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفای460هـ)، تهذیب الأحکام، ج 6، ص 54، تحقیق: السید حسن الموسوی الخرسان، ناشر: دار الکتب الإسلامیة ـ طهران، الطبعة الرابعة، ‌1365 ش.

طبق این روایات که همه از نظر سند صحیح و هیچگونه مشکلى ندارند؛ حرم خدا که مکه است مشخص است؛ اما از مدینه و کوفه و کربلا نیز به «‌حرم خدا و حرم رسول خدا» تعبیر شده‌است. و اطلاق این تعبیر، دلیل بر این است که مکانهاى فوق از عظمت و قداست خاصى برخوردار است و همگى در آن مشترکند.

2. نماز در هردو جا، تمام است

کلینى با سند صحیح نقل مى‌کند که نماز در کعبه و حرم امام حسین علیه السلام تمام خوانده مى‌شود:
الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی، ج 4، ص 586، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش.

3. هردو، شعبه‌ی از رضوان و باغی از بهشت است

امام صادق علیه السلام در باره کعبه فرمود:
ابن ابى العوجا در نزد امام صادق آمد و در باره کعبه سخنان واهى را بیان کرد. امام به او فرمود: هر که را خدا گمراه ساخته و دلش را کور نموده؛ حقّ بر او تلخ آید و آن را شیرین نداند، و در نهایت شیطان دوستش شده و او را بوادى فلاکت افکنده و از آنجا خارجش نسازد! این خانه‏اى است که خدا خلق خود را توسّط آن بپرستش واداشته تا فرمانبرى ایشان را بیازماید و به تعظیم و زیارت آن تشویق کند، خداوند کعبه را مرکز پیغمبران و قبله نمازگزاران ساخته، کعبه شعبه‏اى است از رضوان خدا
الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی، ج‏4، ص 198، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش.

تعدادى از روایات نیز کربلا را باغى از باغ هاى بهشت معرفى کرده است:
اسحاق ابن عمار مى‌گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: جایگاه مزار امام حسین علیه السّلام از آن روز که به خاک سپرده شده باغى از باغ‏هاى بهشت است و نیز فرمود: جایگاه مزار امام حسین علیه السّلام آبراهى(درب) از آبراه‏هاى (درهای) بهشت است.
الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین (متوفای 381 هـ)‏ ‏ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 94، ناشر: دار الرضى‏،‌ قم،‌ چاپ اول 14069هـ

این روایت در مدرک دیگر با این سند نقل شده‌ است:
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 456، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
النوری، میرزا حسین الطبرسی (متوفای 1320ه) متسدرک الوسائل، ج 10، ص 325، تحقیق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، ناشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بیروت ـ لبنان، الطبعة المحققة الأولى 1408 ه‍ - 1987 م

در روایت صحیح دیگر نیز امام صادق علیه السلام محل مضجع شریف امام حسین علیه السلام را باغى از باغ‌هاى بهشت توصیف کرده است:
اسحاق بن عمّار مى‏گوید: از حضرت امام صادق علیه السّلام شنیدم که مى‏فرمودند:
براى جاى قبر حسین بن على علیهما السّلام حریم معلومى است، کسى که آن را بداند و پناهنده به آن شود، پناه داده مى‏شود. محضرش عرضه داشتم: فدایت شوم مکان حریم قبر را براى من بیان فرمائید. حضرت فرمودند: از مکانى که امروز قبر آن است اینگونه ارزیابى کن:

از هر یک جوانب چهارگانه یعنى؛ جانب پا و جلو و پشت و سر بیست و پنج ذراع اندازه بگیر و مساحتى که از ملاحظه آن بدست مى‏آید حریم قبر مى‏باشد و مکان قبر روزى که حضرت در آن دفن شدند باغى از باغهاى بهشت بوده، و در همان جا نردبانى نصب شده و اعمال زوّار آن جناب را بوسیله آن به آسمان مى‏برند و هیچ فرشته و پیامبرى در آسمان نیست مگر از خدا در خواست مى‏کند که به او اذن زیارت قبر حسین علیه السّلام داده شود پس دسته‏اى براى زیارت به پائین آمده و گروهى پس از زیارت به بالا مى‏روند.

القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 457، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة،ج14 ص512،‌ تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة: الثانیة، 1414هـ.

4. هردو، جایگاه پیامبران و محل زیارت انبیاء است
امام صادق علیه السلام در باره کعبه فرمود:

وامام صادق علیه السلام در باره زیارت کربلا فرمود:

حدثنی الحسن بن عبد الله، عن أبیه، عن الحسن بن محبوب، عن إسحاق بن عمار، قال: سمعت أبا عبد الله (علیه السلام) یَقُولُ لَیْسَ نَبِیٌّ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا یَسْأَلُونَ اللَّهَ تَعَالَى أَنْ یَأْذَنَ لَهُمْ فِی زِیَارَةِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَفَوْجٌ یَنْزِلُ وَفَوْجٌ یَصْعَدُ

پیامبرى در آسمان نیست مگر این که از خدا مى‌خواهند براى زیارت کربلا به آنان اجازه داده شود. پس براى زیارت گروهى فرود مى‌آیند و گروهى بالا مى‌روند.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 220، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417

ابن سنان مى‌گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که مى‏فرمودند: مساحت قبر حسین بن على صلوات اللَّه علیهما بیست ذراع در بیست ذراع بوده و آن باغى است از باغ‏هاى بهشت و از آنجا فرشتگان به آسمان عروج مى‏کنند و هیچ فرشته مقرّبى و نبىّ مرسلى نیست مگر آنکه از خدا طلب زیارت آن را مى‏کند لذا فوجى از آسمان به زمین آمده تا آن زیارت کرده و فوجى پس از زیارت از زمین به آسمان مى‏روند.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 222، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417

5. هردو مکان، مبارک و مقدس است:
قرآن کریم در باره کعبه مى‌فرماید:
إِنَّ أَوَّلَ بَیْت وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبَارَکاً (آل عمران/96)

نخستین خانه‏اى که براى مردم (و نیایش خداوند) قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکّه است، که پر برکت‏ است.
درباره کربلا امام باقر علیه السلام مى‌فرماید: خداوند زمین کربلا را قبل از خلق کعبه مقدس و مبارک قرارداده بود.
امام باقر علیه السلام مى‌فرماید: خداوند کربلا را ۲۴ هزار سال قبل از آنکه کعبه را خلق نماید آفرید و آن زمین را مقدس نمود و برکت داد و قبل از آن خلق ننموده بود مقدّسى و مبارکى مانند آن زمین.
الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفای460هـ)، تهذیب الأحکام،ج 6، ص 72، تحقیق: السید حسن الموسوی الخرسان، ناشر: دار الکتب الإسلامیة ـ طهران، الطبعة الرابعة،‌1365 ش.

6. هردو خانه ای امن و امنیت آفرین است

در آیات متعدد قرآن کریم کعبه را مرکز امن و امان براى بشر معرفى کرده است:
وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنا (بقره/125)

و(به خاطر بیاورید) هنگامى که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان براى مردم قرار دادیم‏
فیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ مَقامُ إِبْراهیمَ وَمَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً (آل عمران /97)

در آن‏ [خانه خدا]، نشانه‏هاى روشن، (از جمله) مقام ابراهیم است؛ و هر کس داخل آن شود؛ در امان خواهد بود.

واژه «آمناً» در شش جاى از قرآن در باره کعبه به کار رفته است که از جمله آن آیه‌ى فوق است.
اما قبل از این که خداوند کعبه را براى خودش حرم انتخاب کند؛ کربلا را حرم امن خودش قرار داد:
امام سجاد علیه السلام فرمود: خداوند قبل از این که کعبه را خلق کند؛ کربلا را حرم امن خود گردانید و آن را از 24 هزار قبل، حرم خود قرار داد

القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 451، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
المشهدی الحائری، أبو عبد الله محمد بن جعفر بن علی، (متوفای 610هـ) المزار الکبیر، ص 338، التحقیق: جواد القیومی الأصفهانی، ناشر: نشرالقیوم، المطبعة: مؤسسة النشر الاسلامی الطبعة الأولى ـ قم 1419هـ

فضائل ویژه کعبه

کعبه همانند کربلا داراى فضائل متعدد و انحصارى است که در این قسمت به برخى از آنها به صورت اجمال اشاره مى‌شود:
1. کعبه، اولین خانه‌ی بنا شده در روی زمین است
طبق صریح آیه‌ى قرآن، اولین خانه که در روى زمین بناشد؛ کعبه است:
إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذی بِبَکَّةَ مُبارَکاً وَهُدىً لِلْعالَمینَ (آل عمران/ 96)
نخستین خانه‏اى که براى مردم (و نیایش خداوند) قرار داده شد، همان است که در سرزمین مکّه است، که پر برکت، و مایه هدایت جهانیان است.
2. کعبه، قبله امّت اسلام است
دومین فضیلت این خانه این است که خداوند آن را قبله امت اسلام قرار داد تا مراسم عبادى را رو به سوى آن، براى خداوند انجام دهند. این مطلب در دو آیه قرآن اشاره شده است:
آیه اول:
قَدْ نَرى‏ تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَحَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ (بقره/ 144)

نگاه‌هاى انتظارآمیز تو به سوى آسمان را (براى تعیین قبله نهایی) مى‌بینیم. اکنون تو را به سوى قبله‌اى که از آن خشنود باشى، مى‌گردانیم. پس روى خود را به سوى مسجدالحرام کن و هر جا باشید روى خود را به سوى آن بگردانید.

آیه دوم:
وَمِنْ حَیْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَحَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ لِئَلاَّ یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَیْکُمْ حُجَّةٌ إِلاَّ الَّذینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنی‏ وَلِأُتِمَّ نِعْمَتی‏ عَلَیْکُمْ وَلَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (بقره/ 150)
و از هر جا خارج شدى، روى خود را به جانب مسجد الحرام کن! و هر جا بودید، روى خود را به سوى آن کنید! تا مردم، جز ظالمان (که دست از لجاجت برنمى‏دارند،) دلیلى بر ضدّ شما نداشته باشند؛ (زیرا از نشانه‏هاى پیامبر، که در کتب آسمانى پیشین آمده، این است که او، به سوى دو قبله، نماز مى‏خواند.) از آنها نترسید! و(تنها) از من بترسید! (این تغییر قبله، به خاطر آن بود که) نعمت خود را بر شما تمام کنم، شاید هدایت شوید
امام صادق علیه السلام نیز حرم را قبله اهل دنیا معرفى کرده است:
امام صادق علیه السلام فرمود: خداى عزّ و جلّ کعبه را قبله مسجد (الحرام) و مسجد (الحرام) را قبله اهل حرم و حرم را قبله همه اهل زمین قرار داد.
الشیخ الصدوق، أبی جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی (المتوفى سنه 381 )، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 272، تصحیح و تعلیق: علی أکبر الغفاری، الناشر: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة ـ قم الطبعة الثانیة
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 3، ص 220، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ

3. زیارت کعبه بر توانمندان واجب و ترک آن مستلزم کفر است
قرآن کریم مى‌فرماید:

وَللهِِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنْ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلا وَمَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللهَ غَنِیٌّ عَنْ الْعَالَمِینَ (آل عمران/ 97)
و براى خدا بر مردم است که آهنگ خانه او کنند; آنانکه توانایى رفتن به سوى کعبه را دارند، و هرکس کفر ورزد (و حج را ترک کند، به خود زیان رساند) خداوند از همه جهانیان بى نیاز است.

4. ترک زیارت کعبه سبب نابودی انسانها است
در روایات متعدد بیان شده است که‌ ترک زیارت کعبه، باعث نابودى انسانها خواهد شد.

روایت اول:
هرگاه امتم آمدن به زیارت خانه خدارا ترک کنند، مهلت داده نخواهد شد.
النوری، میرزا حسین الطبرسی (متوفای 1320ه) متسدرک الوسائل،‍ ج 8، ص 16، تحقیق: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، ناشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، بیروت ـ لبنان، الطبعة المحققة الأولى 1408 ه‍ - 1987 م

روایت دوم:
امیر مؤمنان، على علیه السلام نیز فرمود:
خدا را، خدا را درباره خانه خدایتان (در نظر بگیرید)! تا هستید مبادا که از شما خالى باشد. اگر زیارت خانه خدا ترک شود، مهلت داده نخواهید شد.
إبن أبی‌الحدید المدائنی المعتزلی، ابوحامد عز الدین بن هبة الله بن محمد بن محمد (متوفای655 هـ)، شرح نهج البلاغة، ج 17، ص5، تحقیق محمد عبد الکریم النمری، ناشر: دار الکتب العلمیة، بیروت ـ لبنان، الطبعة: الأولى، 1418هـ - 1998م.

روایت سوم:
حنان مى‌گوید پدرم گفت: درحضور امام باقر علیه السلام خانه خدا را یاد کردم، حضرت فرمود: اگریک سال ترکش کنند مهلت داده نخواهند شد.

5. کعبه، محل طواف، رکوع و سجود بندگان است
طبق تصریح آیات قرآن، کعبه محل طواف و رکوع و سجود بندگان خد است.
وَإِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهیمَ مَکانَ الْبَیْتِ أَنْ لا تُشْرِکْ بی‏ شَیْئاً وَطَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطَّائِفینَ وَالْقائِمینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ (حج/ 26)

(به خاطر بیاور) زمانى را که جاى خانه (کعبه) را براى ابراهیم آماده ساختیم (تا خانه را بنا کند؛ و به او گفتیم:) چیزى را همتاى من قرار مده! و خانه‏ام را براى طواف‏کنندگان و قیام‏کنندگان و رکوع ‏کنندگان و سجودکنندگان (از آلودگى بتها و از هر گونه آلودگى) پاک ساز.

وَعَهِدْنا إِلى‏ إِبْراهیمَ وَإِسْماعیلَ أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطَّائِفینَ وَالْعاکِفینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ (بقره/ 125)

از مقام ابراهیم، عبادتگاهى براى خود انتخاب کنید! و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که: «خانه مرا براى طواف‏کنندگان و مجاوران و رکوع‏کنندگان و سجده کنندگان، پاک و پاکیزه کنید!»
6. کعبه، مرکز و محور یاد خداست

بعد از این که در آیات 26 و 27 سوره حج، براى حضرت ابراهیم فرمود: که خانه را از آلودگى بتها پاک کن و مردم را دعوت عمومى به حج کن؛ تا پیاده و سواره بر مرکب‌هاى لاغر از هر راه دور، بسوى تو بیایند؛ در آیات بعد یاد آورى مى‌کند که این خانه محور یاد خدا است؛ زیرا حاجى با آوردن قربانى،‌ آن را با بردن اسم خدا بر آن، قربانى مى‌کند و در حین طواف خانه لبیک اللهم لبیک مى‌گوید:
وَلِکُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَکاً لِیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلى‏ ما رَزَقَهُمْ مِنْ بَهیمَةِ الْأَنْعامِ فَإِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَبَشِّرِ الْمُخْبِتینَ (حج/ 34)

براى هر امّتى قربانگاهى قرار دادیم، تا نام خدا را (به هنگام قربانى) بر چهارپایانى که به آنان روزى داده‏ایم ببرند
7. کعبه، مقدس و دارای حرمت ویژه است

خداوند در دو آیه‌ى قرآن:
...وَلاَ آمِّینَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ..(مائده/2)
رَبَّنَا إِنِّی أَسْکَنتُ مِنْ ذُرِّیَّتِی بِوَاد غَیْرِ ذِی زَرْع عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ. (ابراهیم/37)
کعبه را با وصف «الحرام و المحرم» معرفى کرده است.
حرام و محرّم بودن کعبه به این معنى است کسانى که فکر و اندیشه و عملشان پلید و ناپاک است (کافران و مشرکان) نباید وارد کعبه و سرزمین اطرافش شوند و هیچ کس; اعم از مسلمان و غیر مسلمان، حق هیچ گونه هتک حرمت، ارتکاب خلاف و سلب امنیت از کسى یا چیزى را ندارد و اگر کسى چنین کند کیفر او مضاعف خواهد بود:

إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا وَیَصُدُّونَ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرامِ الَّذی جَعَلْناهُ لِلنَّاسِ سَواءً الْعاکِفُ فیهِ وَالْبادِ وَ مَنْ یُرِدْ فیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلیم‏ (حج/ 25)
(کسانى که مردم را از رفتن به) مسجدالحرام، که آن را براى همه مردم برابر قرار دادیم، مانع شوند; چه کسانى که در آنجا زندگى مى‌کنند یا از نقاط دور وارد مى‌شوند (مستحق عذاب دردناک اند) و هر کس بخواهد در این سرزمین از راه حق منحرف گردد و دست به ستم زند، ما از عذابى دردناک به او مى‌چشانیم.
8. کعبه، مرکز و پایگاه اقامه نماز است
رَبَّنَا إِنِّی أَسْکَنتُ مِنْ ذُرِّیَّتِی بِوَاد غَیْرِ ذِی زَرْع عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُوا الصَّلاَةَ... (ابراهیم/ 37)
(ابراهیم) علیه السلام گفت: پروردگارا! من بعضى از فرزندانم را کنار خانه اى که حرم توست ساکن ساختم تا نماز را به پا دارند.
9. مکه، محبوب ترین نقطه زمین در نزد خداست
در روایات متعدد بیان شده است که کعبه محبوب ترین نقطه روى زمین است:

روایت اول
سعید بن عبدالله اعرج در روایت صحیح السند از امام صادق علیه السلام نقل مى‌کند:
امام صادق علیه السلام فرمود: خوشایندترین زمین نزد خداى تعالى مکّه است. و هیچ خاکى نزد خداى عزّ و جلّ از خاک مکّه، و هیچ سنگى نزد خداوند عزّ و جلّ از سنگ مکّه، و هیچ درختى نزد خداى عزّ و جلّ از درخت آن، و هیچ کوهستانى نزد خداى عزّ و جلّ از کوهستان آن، و هیچ آبى نزد خداى عزّ و جلّ از آب آن خوشایندتر نیست.
الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین (متوفاى381هـ)، من لا یحضره الفقیه، ج2، ص243، تحقیق: علی اکبر الغفاری، ناشر: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 13، ص 243،‌ تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.

روایت دوم؛
در معتبره میسره (ابن عبد العزیز)، برترین بقعه هاى زمین مکه، ذکر شده است:
میسره مى‌گوید: من در خیمه نزد امام صادق علیه السّلام بودم و حدود پنجاه تن از یاران آن حضرت در محضرش بودند، امام علیه السّلام نشست و پس از سکوتى طولانى فرمود: شما را چه شده است؟ شاید مى‏پندارید که من پیامبر خدایم! به خدا سوگند این‌گونه نیست ولى من از خویشان و فرزندان پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله هستم؛ پس هر که به ما بپیوندد خداوند او را همراهى کند و هر که ما را دوست بدارد خداى گرامى و بزرگ او را دوست بدارد و هر که ما را [از حقّمان‏] محروم نماید خداوند او را محروم کند.

آیا مى‏دانید که کدام زمین نزد خدا فضیلت ‌مند تر است؟ هیچ یک از ما سخن‏ نگفت و خود پاسخ داد: آن، سرزمین مکّه است که خداوند آن را حرم خویش ساخت و خانه خود را در آن نهاد، سپس فرمود: آیا مى‏دانید که کدام قسمت از سرزمین مکّه نزد خدا محترم‏ تر است؟ دیگر بار هیچ کس از ما سخن نگفت و خود پاسخ داد:

آن قسمت، مسجد الحرام است، سپس فرمود: آیا مى‏دانید که کدام قسمت از مسجد الحرام نزد خدا بلند مرتبه ‏تر است؟ باز هم هیچ کس از ما سخن نگفت و خود پاسخ داد: آن قسمت، میان رکن و مقام و در کعبه است و آن «حطیم» حضرت اسماعیل علیه السّلام است که در آن زمین به گوسفندانش علوفه مى‏داده و نماز مى‏گزارده است. به خدا سوگند که اگر بنده‏اى در این مکان گام نهد و شب‏ها به نماز ایستد تا روز فرا آید و روزها روزه بدارد تا شب فرا آید ولى به حقّ و حرمت ما اهل بیت آگاه نباشد خداوند هرگز از او چیزى نپذیرد.

الصدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین (متوفای 381 هـ)‏ ‏ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 205، ناشر: دار الرضى‏،‌ قم،‌ چاپ اول 14069هـ

روایت سوم
طبق صحیحه ابى حمزه ثمالى، برترین بقعه روى زمین بین رکن و مقام است:
ابو حمزه ثمالى مى‌گوید: ‌امام زین العابدین علیه السلام به ما فرمود: کدام بقعه‌اى از زمین برتر است؟ ما گفتیم: خدا و رسول خدا و فرزندان رسول خدا داناتر است. امام فرمود: برترین بقاع بین رکن و مقام است،‌ اگر مردى در مدت عمرش که همانند حضرت نوح (950 سال) عمر کند، در این مکان روز ها را روزه بدارد و شب را به عبادت سحر کند سپس بدون ولایت ما خدا را ملاقات کند؛ این عبادت و شب زنده دارى‌اش به درد او نمى‌خورد.

الشیخ الصدوق، أبی جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی (المتوفى سنه 381 )، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 245، تصحیح و تعلیق: علی أکبر الغفاری، الناشر: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة ـ قم الطبعة الثانیة
المجلسی، محمد باقر (متوفای 1111هـ)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج‏27، ص 173، تحقیق: محمد الباقر البهبودی، ناشر: مؤسسة الوفاء- بیروت - لبنان، الطبعة: الثانیة المصححة، 1403- 1983 م.

فضائل ویژه کربلا
موارد بسیارى از فضائل ویژه کربلا را مى‌توان از روایات به دست آورد. اگر به ذکر همه آنها پرداخته شود نوشتار طولانى خواهد شد. روى این جهت به برخى از ویژگیهاى مهم تر آن اشاره مى‌شود.
1. کربلا قبل از کعبه، آفریده و مبارک قرار داده شد
خداوند زمین کربلا را قبل از خلق کعبه آفرید و آن را مقدس و مبارک قرارداد.
امام باقر علیه السلام مى‌فرماید: خداوند کربلا را ۲۴ هزار سال قبل از آنکه کعبه را خلق نماید آفرید و آن زمین را مقدس نمود و برکت داد و قبل از آن خلق ننموده بود مقدّسى و مبارکى مانند آن زمین.

الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفای460هـ)، تهذیب الأحکام،ج 6، ص 72، تحقیق: السید حسن الموسوی الخرسان، ناشر: دار الکتب الإسلامیة ـ طهران، الطبعة الرابعة،‌1365 ش.

2. سجده بر خاک کربلا مستحب است
از دیدگاه شیعیان، اجزاء نماز داراى احکام واجب، مستحب، مکروه و حرام است. و از جمله اجزاء نماز، سجده است یکى از مستحبات سجده این است که سجده بر زمین باشد؛ اما فقهاى شیعه گفته‌اند افضل این است که سجده بر تربت امام حسین علیه السلام باشد. در این مورد ابتدا نظر فقهاء را متذکر مى‌شویم سپس روایات را که مورد اسنتاد فقهاء‌ نیز واقع شده بیان مى‌کنیم:

شهید اول:
ایشان پس از این که مستحبات سجده را مى‌شمارد میفرماید:
بحث دوم در مستحبات سجده است، یکى از مستحبات سجده کردن برزمین است و برترین زمین سجده برتربت امام حسین علیه السلام است.
العاملی، محمد بن جمال الدین مکی، الشهید الأول(متوفای 786)، البیان ص 88، ناشر: مجمع الذخائر الإسلامیة - قم – إیران

محقق سبزواری:
بهتر سجده کردن برزمین است اما برتر این است که زمین تربت امام حسین باشد.
سبزواری، محمد باقر، (متوفای 1090 ه‍) کفایة الأحکام، ج 1، ص 84، تحقیق: مرتضى الواعظی الأراکی، ناشر: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین ـ قم، الطبعة الأولى 1423 ه‍
امام خمینی(ره):

حضرت امام در تحریر الوسیله مى‌فرماید:
در مکان نماز گزار طهارت شرط نیست؛ مگر این که نجاست غیر معفو عنه به بدن و لباس سرایت کند. بلى خصوص محل سجده پیشانى باید پاک باشد؛ ‌چنانچه در مسجد الجبهه ( یعنى چیزى که سجده بر آن جائز است) در صورت اختیار معتبر این است که باید زمین یا چیزى روییده از زمین یا کاغذ باشد؛‌ اما بهتر تربت امام حسین است که طبق روایات سجده بر آن حجاب هفت گانه را پاره مى‌کند و تا هفت زمین را نورانى مى‌کند.
الخمینی، السید روح الله الموسوی، (‌متوفای 1409) تحریر الوسیلة،‌ ج 1 ص 149، ناشر: دار الکتب العلمیة چاپخانه: مطبعة الآداب ـ النجف الأشرف، طبعة الثانیة1390

روایات مورد استناد فقهاء
مستند فقهاء در فتوا بر استحباب سجده برتربت امام حسین علیه السلام، این روایات است که سجده بر آن را برتر از دیگر اشیاء‌ زمین مى‌دانند.
در روایتى امام صادق علیه السلام فرمود: سجده بر تربت قبر امام، تا هفت زمین را نورانى مى‌کند:
سجده بر خاک قبر امام حسین علیه السّلام نورى مى‏بخشد که فروغ آن تا به زمین هفتم میرسد و هر کس تسبیحى از خاک قبر امام حسین علیه السلام به همراه داشته باشد، تسبیح کننده به حساب مى‌آید؛ هر چند که با آن تسبیح نکند.

الشیخ الصدوق، أبی جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی (المتوفى سنه 381 )، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 268، تصحیح و تعلیق: علی أکبر الغفاری، الناشر: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة ـ قم الطبعة الثانیة

در روایت دیگر آثار و ثواب سجده بر تربت امام حسین را بیان مى‌کند:
معاویه بن عمار مى‌گوید: امام صادق علیه السلام کیسه اى داشت که در آن تربت امام حسین علیه السلام را نگه مى‌داشت. هر وقت که نماز مى‌خوانده آن را بر سجاده‌اش مى‌ریخت و بر آن سجده مى‌کرد. امام علیه السلام فرمود: سجده بر تربت امام حسین علیه السلام هفت حجاب را پاره مى‌کند.

الشیخ الصدوق، أبی جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی (المتوفى سنه 381 )، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 268، تصحیح و تعلیق: علی أکبر الغفاری، الناشر: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة ـ قم الطبعة الثانیة

حال اگر کسى که سجده بر تربتش حجاب هفت آسمان را پاره مى‌کند، خود او چه مى‌کند؟ و چه زیبا سخنى گفته است علامه امینى رضوان الله تعالى علیه:

این است محبت ما و این است حسین ما،‌ و این است گردهمائى عزادارى او، و این است کربلاى او، و این است تربت او و این است مسجد ما. خدا پروردگار ما و سنت و سیرت ما سیرت پیامبر ما و سنت اوست و تمام ستایش از آن خدا است.

الأمینی، الشیخ عبد الحسین (متوفای 1362)، سیرتنا وسنتنا، ص180، ناشر: دار الغدیر للمطبوعات / دار الکتاب الإسلامی، بیروت ـ لبنان، الطبعة الثانیة 1412 - 1992 م
3. تربت کربلا، ‌شفاء است
در مورد این که تربیت کربلا مایه شفاء‌ هردرد و مریضى است روایات فراوان است که در اینجا به دو روایت اشاره مى‌کنیم و تعدادى روایات که بیانگر این مورد است در فرازهاى بعدى نیز آمده است:
روایت اول؛ تربت کربلا، دوای هر درد (‌جز مرگ) است

به نقل یونس بن ربیع امام صادق علیه السلام فرمود:‌ نزد سر مبارک حسین بن على علیهما السّلام تربت قرمزى است که در آن شفاء هر دردى غیر از مرگ مى‏باشد

القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 468، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 468، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417

روایت دوم؛‌ تر بت کربلا، بزرگترین دواء
امام صادق علیه السلام فرمود: در تربت قبر امام حسین علیه السّلام شفاء هر دردى بوده و آن دواء اکبر مى‏باشد.
الطوسی، الشیخ الطائفة أبی جعفر محمد بن الحسن بن علی بن الحسن، (متوفای460 هـ)‍، مصباح المتهجد، ص 732، ناشر: مؤسسة فقه الشیعة، بیروت ـ لبنان، الطبعة الأولى1411ه‍ - 1991م

روایت سوم؛‌ شرط شفاء تربت، اعتقاد به شفابخشی آن است
در حدیث صحیح دیگر امام صادق علیه السلام بهره مندى از آثار تربت سید الشهداء علیه السلام را، (که از جمله آن شفاء بخشى تربت است) اعتقاد به آن آثار مقید مى‌کند:
محضر حضرت ابى عبد اللَّه علیه السّلام عرضه داشتم: آیا این طور است که شخص تربت قبر امام حسین علیه السّلام را وقتى اخذ نمود از آن انتفاع برده ولى تربت غیر آن حضرت را وقتى اخذ کرد نمى‏تواند از آن نفع ببرد؟حضرت فرمودند: این طور نیست که مجرّد اخذ نمودن تربت این اثر را داشته باشد، قسم به خدائى که معبودى غیر از او نیست، اگر کسى با اعتقاد به این که خدواند با این تربت به او نفع مى‌رساند آن را بردارد؛ حتماً‌ از آن بهره مى‌برد.
الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی،ج 4، ص 588، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 461، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر: ‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الأولى1417

روایت چهارم؛‌ شفاء بخشی تربت، ویژه شیعیان و دوستان اهل بیت است

امام کاظم علیه السلام وصیت فرمود: هر گاه مرا بردند بمقبره معروفه بمقابر قریش مرا در قبر بخوابانند و قبر مرا بیش از چهار انگشت گشاده نکنند و چیزى از خاک‏ قبر مرا از براى تبرک بر ندارند؛ زیرا که خاک قبر ما حرام است مگر خاک قبر جدم حسین بن على علیه السلام؛‌ زیرا همان خداوند آن خاک را براى شیعه ما و دوستان ما شفا قرار داده است.

القمی، أبی جعفر الصدوق محمد بن علی بن الحسین بابویه (متوفای381 هـ)، عیون أخبار الرضا، ج 2، ص 95، تصحیح و تعلیق: الشیخ حسین الأعلمی،‌ الناشر: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات بیروت ـ لبنان، الطبعة الأولى 1404 ه‍ - 1984م
العاملی، محمد بن الحسن الحر العاملی (متوفای 1104هـ)، الفصول المهمة فی أصول الأئمة، ج 3، ص 43، تحقیق: محمد بن محمد الحسین القائینی، ناشر: مؤسسة معارف إسلامی إمام رضا (ع)، الطبعة الأولى1418 - 1376 ش

4. خوردن تربت کربلا به قصد ا ستشفاء، جائز است
در رابطه با جواز خوردن تربت کربلا، روایات فراوان در منابع شیعه وارد شده است و در این جا به چند نمونه آن اشاره مى‌شود:

روایت اول:
سعد ابن سعد مى‌گوید: از حضرت ابى الحسن علیه السّلام راجع به خوردن تربت پرسیدم؟ حضرت فرمودند: خوردن تربت حرام است همان طورى که خوردن میته و خون و گوشت خوک حرام است مگر تربت قبر امام حسین علیه السّلام؛ زیرا در آن شفاء از هر دردى و امان از هر خوف و هراسى است.‏
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 478، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی، ج 6، ص 266، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش.
این روایت، از طریق دیگر از امام هشتم علیه السلام اینگونه نقل شده است:

سعد بن سعد اشعرى مى‌گوید: از امام هشتم علیه السّلام پرسیدم از خاکى که مردم مى‌خورند فرمود: هر خاکى خوردنش حرام است مانند مردار، خون و آنچه بنام جز خدا ذبح کنند، جز خاک قبر حسین علیه السّلام که درمان هر دردیست.
الطوسی، أبی جعفر محمد بن الحسن (متوفای 460هـ)، الامالی، ص 319، تحقیق: قسم الدراسات الإسلامیة - مؤسسة البعثة، ناشر: دار الثقافة للطباعة والنشر والتوزیع ـ قم، الطبعة الأولى1414
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14،ص 529، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ

روایت دوم:
زید شحام مى‌گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: همانا خداى تعالى تربت حسین علیه السلام را موجب شفاء از هر بیمارى و امان از هر بیم و ترسى قرار داده، پس هر گاه کسى از شما آن تربت را گرفت باید آن را ببوسد و بر چشم خود گذارد و بر تمام بدنش بکشد و بگوید: خداوندا بحق این تربت و بحق کسى که در آن قرار گرفته و سکنى نموده، و بحق پدر و مادر و برادرش و بحق امامانى که از فرزندان او هستند، و بحق فرشتگانى که اطراف قبر او را احاطه نمودند که این تربت را باعث شفاء از هر بیمارى، و رهائى و بهبودى از هر مرض، و نجات از هر آفت، و مانع و جلوگیر از آنچه که من میترسم و مى‏گریزم قرار دهى، پس تربت را (بخوردن و همراه داشتن) مصرف نماید، ابو اسامه گوید: من در مدت عمر طولانى خود تربت را همان طور که حضرت صادق (ع) فرمود و توصیف نمود مصرف نموده و بکار بردم، پس بحمد اللَّه (ببرکت آن در مدت عمر خود امر) ناگوارى ندیدم‏
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 523، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.

روایت سوم:
در روایت دیگر امام صادق علیه السلام استشفاء‌ از تربت را منوط به خواند دعاء آن و خوردن تربت را مقید به مقدار یک نخود کرده و بیشتر از آن را حرام دانسته است:

امام صادق علیه السلام فرمود: استشفاء از تربت دعائى دارد که هر که آن را بخورد و آن دعا را نخواند بسا که سودى نبرد، فرمود: آن را باید ببوسى و پیش از خو.ردن بر چشم خود بگذارى و زیاد تر از یک نخود هم نخورى، هر که بیش از آن بخورد گویا از گوشت ما را خورده و از خون ما مکیده، و چون خوردى بگو- و دعا را ذکر کرده‏

فتوای فقهاء، در مورد تربت کربلا
از دیدگاه شیعه، خوردن تربت امام حسین به قصد طلب شفاء جائز و خوردن بیشتر از یک نخود آن جائز نیست. که در این جا نظر چند تن از فقهاء را مى‌آوریم:
شیخ طوسی (ره)
خوردن انواع مختلف خاک جائز نیست؛‌ مگر خاک قبر امام حسین که خوردن کم از آن براى طلب استشفاء جائز است.
الطوسی، أبی جعفر محمد بن الحسن (متوفای 460هـ) النهایة فی مجرد الفقه والفتاوى، ص 590، ناشر: انتشارات قدس محمدی – قم.
ابن ادریس حلی (ره)
خوردن انواع مختلف خاک جائز نیست؛‌ مگر خاک قبر امام حسین علیه السلام که خوردن کمى از آن فقط براى استشفاء جائز است و خوردن بیشتر از آن هم جائز نیست.
الحلی، ابی جعفر محمد بن منصور بن أحمد بن إدریس (متوفای568 هـ)، السرائر، ج 3، ص 124، تحقیق: لجنة التحقیق، ناشر: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین ـ قم، الطبعة الثانیة1410

شهید اول (ره)
شهید ثانى در شرح لمعه متن شهید اول را اینگونه نقل کرده است:
چهارم، خوردن انواع خاک حرام است؛‌ مگر خاک قبر امام حسین علیه السلام. پس جهت استشفاء از آن براى دفع امراض به اندازه یک نخود متوسط جائز است.
العاملی، زین الدین الجبعی (الشهید الثانی) متوفای965هـ، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج 7، ص 326، ناشر: انتشارات داورى - قم،‌ الطبعة‌ الاولی 1410 ه‍ ق
مستند فقهاء در این فتوا،‌ روایاتى است که قبل از نظرات، بیان شد.
5. تربت کربلا امان است

طبق روایات متعدد، تربت کربلا، باعث امنیت و امان از ترس و.. است
روایت اول:
ابن قولویه با سند صحیح از محمد بن عیسى یقطینى نقل مى‌کند:
محمد بن عیسى یقطینى مى‌گوید: امام رضا علیه السلام از خراسان برایم یک بسته جامه‏ فرستاد و میان آنها گلى بود و بفرستاده گفتم: این چیست؟ گفت گل قبر حسین علیه السلام و آن حضرت چیزى از جامه و جز آن نفرستد جز این که از این گل در میان آن مى‌نهد و میفرماید: این گل، سبب امان است باذن خدا عز و جل.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 466، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الأولى1417
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 523، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
روایت دوم:
روایت دیگر را مرحوم کلینى نقل کرده‌است:
سعد ابن سعد مى‌گوید: از حضرت ابى الحسن علیه السّلام راجع به خوردن تربت پرسیدم؟ حضرت فرمودند: خوردن تربت حرام است همان طورى که خوردن میته و خون و گوشت خوک حرام است مگر تربت قبر امام حسین علیه السّلام؛ زیرا در آن شفاء از هر دردى و امان از هر خوف و هراسى است.‏
الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی، ج 6، ص 267، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش.
روایت سوم:
به خاطر همین آثار تربت است که امام صادق علیه السلام دستور داده است کام فرزندانتان را با تربت کربلا بردارید:
حسین بن ابى العلاء مى‌گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که مى‌فرمود: کام فرزندانتان را با تربت امام حسین علیه السلام بردارید؛‌ زیرا او سبب امان است.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 466، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
6. زیارت کربلا معادل هزار حج مقبول است
در باره ثواب زیارت کربلا روایات متعدد صحیح و موثق در منابع آمده؛ اما در بیان ثواب زیارت اختلاف دارند. که در این جا به برخى از آنها اشاره مى‌کنیم:
زیارت کربلا، معادل 20 حج و عمره:
مرحوم کلینى در روایت صحیح السند از زید شحام نقل مى‌کند:
زید شحّام مى‌گوید: امام صادق علیه السّلام فرمودند: زیارت امام حسین علیه السّلام: معادل بیست حجّ بلکه برتر از بیست حجّ و عمره مى‏باشد.
الکلینی الرازی، أبو جعفر محمد بن یعقوب بن إسحاق (متوفای328 هـ)، الأصول من الکافی، ج 4، ص580، ناشر: اسلامیه‏، تهران‏، الطبعة الثانیة،1362 هـ.ش.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 302، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
معادل پنجاه حج با رسول خدا
در روایت موثق دیگر امام صادق علیه السلام زیارت کربلا را معادل پنجاه حج با رسول خدا بیان کرده است:
زیارت امام حسین علیه السلام معادل پنجاه حج با رسول خدا صلى الله علیه وآله است.

الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 454، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
معادل هزار حج مقبول
در روایت موثقه محمد بن مسلم آمده است:
امام صادق علیه السلام فرمود:‌ کسى که با شناخت مقام امام حسین علیه السلام قبر او را زیارت کند؛ خداوند ثواب هزار حج مقبول برایش مى‌نویسد و گناهان گذشته و آینده او بخشیده مى‌شود.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 446، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
هزار حج مقبول و هزار عمره مبرور
در دو روایت صحیح دیگر امام باقر و امام صادق علیهما السلام زیارت کربلا را معادل هزار حج مقبول و هزار عمره مبرور بیان کرده اند:
امام باقر علیه السلام فرمود: اگر مردم مى‏دانستند که در زیارت قبر حضرت حسین بن على علیهما السّلام چه فضل و ثوابى است حتما از شوق و ذوق قالب تهى مى‏کردند و به خاطر حسرت‏ها نفس‏هایشان به شماره افتاده و قطع خواهد شد. راوى مى‏گوید: عرض کردم: در زیارت آن حضرت چه اجر و ثوابى مى‏باشد؟
حضرت فرمودند: کسى که از روى شوق و ذوق به زیارت آن حضرت رود خداوند متعال هزار حجّ و هزار عمره قبول شده برایش مى‏نویسد و اجر و ثواب هزار شهید از شهداء بدر و اجر هزار روزه‏ دار و ثواب هزار صدقه قبول شده و ثواب آزاد نمودن هزار بنده که در راه خدا آزاد شده باشند برایش منظور مى‏شود و پیوسته در طول ایام سال از هر آفتى که کمترین آن شیطان باشد محفوظ مانده...
و در روز قیامت نورى به وى اعطاء مى‏شود که بین مغرب و مشرق از پرتو آن روشن مى‏گردد و منادى نداء مى‏کند:
این کسى است که از روى شوق و ذوق حضرت امام حسین علیه السّلام را زیارت کرده و پس از این نداء احدى در قیامت باقى نمى‏ماند مگر آنکه تمنّا و آرزو مى‏کند که کاش از زوّار حضرت ابا عبد اللَّه الحسین علیه السّلام مى‏بود
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 453، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.

در روایت صحیح دیگر نیز امام صادق علیه السلام ثواب زیارت را هزار حج و عمره مقبول ذکر کرده است:
عبد اللَّه بن میمون قدّاح، از حضرت‏ امام صادق علیه السّلام، پرسید: براى کسى که به زیارت امام حسین علیه السّلام برود در حالى که به حق آن حضرت عارف و آگاه بوده و هیچ استکبار و استنکافى از زیارتش نداشته باشد چه اجر و ثوابى است؟
حضرت فرمودند: براى او ثواب هزار حجّ و هزار عمره مقبول مى‏نویسند و اگر شقى بوده سعید محسوبش مى‏کنند و پیوسته در رحمت خدا غوطه ‏ور است.‏
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 307، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 454، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
7. خدا به زئران کربلا، قبل از زائران عرفات توجه می‌کند
در روایت صحیح آمده است که خداوند متعال قبل از این که به زائران عرفات توجه کند،‌ به زائران کربلا عنایت مى‌‌کند:
امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند تبارک و تعالى پیش از آنکه به اهل عرفات تجلى کند، به زائران قبر حسین علیه السّلام جلوه مى‏فرماید و خواسته‏هاى آنان را برآورده مى‏سازد و گناهانشان را مى‏آمرزد و شفاعت آنان را در باره دیگران مى‏پذیرد، و در مرحله بعد به اهل عرفات مى‏پردازد و با آنان نیز چنین مى‏کند.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 309، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417

القمی، الشیخ الصدوق أبی جعفر محمد بن علی ابن الحسین بن موسى بن بابویه (متوفای381 هـ)‍، ثواب الأعمال وعقاب الأعمال، ص 90، الناشر: منشورات الرضى ـ قم، الطبعة الثانیة 1368 ه‍ ش
الطوسی، الشیخ الطائفة أبی جعفر محمد بن الحسن بن علی بن الحسن، (متوفای460 هـ)‍، مصباح المتهجد،ص 715، ناشر: مؤسسة فقه الشیعة، بیروت – لبنان، الطبعة الأولى 1411ه‍ - 1991 م
8. رسول خدا و امیرمؤمنان زائر کربلا را بدرقه میکنند
شیح حر عاملى با سند صحیح از امام صادق علیه السلام نقل کرده است:
حارث بن مغیره، مى‏گوید: حضرت ابى عبد اللَّه علیه السّلام فرمودند: خداوند متعال فرشتگانى دارد که موکّل قبر حضرت امام حسین علیه السّلام مى‏باشند هنگامى که شخص قصد زیارت آن حضرت را نموده غسل کند حضرت محمّد صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم ایشان را مورد نداء قرار داده و مى‏فرماید: اى مسافران خدا! بشارت باد بر شما که در بهشت با من هستید.
سپس امیر المؤمنین علیه السّلام به ایشان نداء نموده و مى‏فرماید: من ضامنم که حوائج شما را بر آورده نموده و بلاء را در دنیا و آخرت از شما دفع کنم، سپس پیامبر اکرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم و امیر مؤمنان با ایشان از طرف راست و چپ ملاقات فرموده تا بالأخره به اهل خود بازگردند.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 485، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
9. رسول خدا زائر کربلا را به همنشنی خود بشارت داده است
یکى از جمله هاى روایت فوق این است:
رسول خدا صلى الله علیه وآله زائر کربلا را مورد نداء قرار داده و مى‏فرماید: اى مسافران خدا! بشارت باد بر شما که در بهشت با من هستید.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 485، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
10. امیر مؤمنان برآورده شدن حاجات زائرکر بلا را ضمانت کرده است
در روایت صحیح فوق یکى از فقراتش این است:
امیر مؤمنان به زائران مى‏فرماید: من ضامنم که حوائج شما را بر آورده نموده و بلاء را در دنیا و آخرت از شما دفع کنم.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 485،تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
11. زائر کربلا، عمرش طولانی است
در روایت موثق امام باقر علیه السلام یکى از آثار زیارت کربلا را طولانى شدن عمر و وسعت رزق بیان مى‌کند:
امام باقر علیه السلام فرمودند: شیعیان ما را به زیارت قبر حضرت حسن بن على علیهما السّلام امر کنید؛ زیرا زیارت آن حضرت رزق و روزى را زیاد و عمر را طولانى کرده و امورى که بدى و شر را جلب مى‏کنند دفع مى‏نماید. و زیارت آن حضرت بر هر مؤمنى که اقرار به امامت حضرتش از طرف حق تعالى دارد واجب و لازم است.
الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفای460هـ)، تهذیب الأحکام، ج 6، ص 42، تحقیق: السید حسن الموسوی الخرسان، ناشر: دار الکتب الإسلامیة ـ طهران، الطبعة الرابعة،‌1365 ش.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 413، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
به همین جهت است که در روایت دیگر آمده، در آن مدتی که زائر در کربلا اقامت دارد و مشغول زیارت امام حسین است، این ایام جزء عمر او محسوب نمی‌شود
امام هشتم به نقل از امام صادق علیهما السلام فرمودند: ایّام زیارت حضرت امام حسین علیه السّلام جزء عمر زائر شمرده نشده و از اجلشان محسوب نمى‏گردد.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 260، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
12. زائران کربلا، قبل از همه وارد بهشت می شوند
در روایت موثق، امام صادق فرمود: زائران کربلا قبل از همه وارد بهشت مى‌شوند:
عبد اللَّه بن زراره، مى‏گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که مى‏فرمودند:
در روز قیامت براى زوّار حسین بن على علیهما السّلام بر سایر مردم فضیلت و برترى است. عرض کردم: فضیلت شان چیست؟ فرمودند: چهل سال قبل از دیگران وارد بهشت مى‏شوند در حالى که مردم در حساب و موقف مى‏باشند.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 262، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 425، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ
13. زائر کربلا، زائر خدا در عرش است
در این باره روایت فراوان است به ذکر چند روایت اکتفا مى‌کنیم:
امام صادق علیه السلام در روایت صحیح مى‌فرماید:
کسى که مضجع شریف امام حسین را با شناخت حق آنحضرت در روز عاشورا زیارت کند؛ مانند این است که خداوند را در عرش زیارت کرده است.
الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفای460هـ)، تهذیب الأحکام، ج 6، ص 51، تحقیق: السید حسن الموسوی الخرسان، ناشر: دار الکتب الإسلامیة ـ طهران، الطبعة الرابعة،‌1365 ش.
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 476، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
در روایت دیگر نیز از امام صادق علیه السلام نقل شده‌است:
زید شحام مى‌گوید:‌ از امام صادق علیه السلام پرسیدم براى زائر امام حسین علیه السلام چه ثوابى است؟ فرمود: همانند این است که خدا را در عرش زیارت کرده است. پرسیدم ثواب زیارت یکى از امامان دیگر چسیت؟ فرمود:‌ همانند کسى است که رسول خدا صلى الله علیه وآله را زیارت کرده است.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 278، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
‏حسین بن محمّد قمى، مى‏گوید: حضرت رضا علیه السّلام به من فرمودند:
کسى که قبر پدرم را در بغداد زیارت کند، مانند کسى است که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم و امیر المؤمنین علیه السّلام را زیارت نموده منتهى زیارت رسول خدا و امیر المؤمنین صلوات اللَّه و سلامه علیهما فضیلت و برترى دارد سپس فرمودند: کسى که قبر حضرت ابى عبد اللَّه الحسین علیه السّلام را در کنار فرات زیارت کند مانند کسى است که خدا را بالاى کرسى‏اش زیارت نموده‏
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 278، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
14. زائر کربلا، با 120 هزار نبی مصافحه می‌کند:
در روایت موثق امام صادق علیه السلام مى‌فرماید:
کسى که دوست دارد با 120 هزار پیامبر مصافحه کند؛ باید قبر حسین بن على را در نیمه شعبان زیارت کند؛‌ زیرا ارواح پیامبران براى زیارت از خدا اجازه مى‌خواهند و براى آنها اجازه داده‌ مى‌شود.
الطوسی، الشیخ ابوجعفر، محمد بن الحسن بن علی بن الحسن (متوفای460هـ)، تهذیب الأحکام، ج 6، ص 49، تحقیق: السید حسن الموسوی الخرسان، ناشر: دار الکتب الإسلامیة ـ طهران، الطبعة الرابعة،‌1365 ش
المشهدی الحائری، أبو عبد الله محمد بن جعفر بن علی، (متوفای 610هـ) المزار الکبیر، ص 404، التحقیق: جواد القیومی الأصفهانی، ناشر: نشرالقیوم، المطبعة: مؤسسة النشر الاسلامی الطبعة الأولى ـ قم 1419هـ

الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 468، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ.
این مواردى که ذکر شده گوشه‌ى از فضائل ویژه کربلا است.
نتیجه نهائی در ارزیابی برتری کعبه و کربلا بر یکدیگر
از منظر روایات، کعبه و کربلا داراى فضائل مشترک و فضائل ویژه هستند که هر یکى از این موارد فوق، به قدر امکان بررسى شد؛‌ با توجه به آن موارد تا حدودى مى‌شود در باره‌ى این مسأله نظر داد؛‌ اما تعدادى از روایات دیگر که صریح در این مسأله است نتیجه نهائى را، به نفع «برتری کربلا بر کعبه» رقم مى‌زند. در این قسمت به تشریح و توضیح آن مى‌پردازیم:
روایات بیانگر برتری کربلا بر کعبه
روایت اول؛ اگر فضائل کربلا بیان شود؛ حج تعطیل می‌شود
امام صادق علیه السلام در صحیحه، به ابن ابى یعفور مى‌فرماید: فضائل کربلا آن قدر زیاد است که اگر بیان شود؛ حج به کلى تعطیل مى‌شود و با توجه به همین فضائل و عظمت مضجع شریف امام حسین علیه السلام است که خداوند قبل از مکه، کربلا را حرم امن خود قرار داد. راوى مى‌پرسد اگر فضائل کربلا این قدر است پس چرا زیارتش واجب نشد؟ حضرت مى‌فرماید: خواست خدا همین بوده است:
عبد اللَّه ابى یعفور گفت: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که به شخصى از دوستانش فرمودند. فلانى! به زیارت قبر ابى عبد اللَّه الحسین علیه السّلام مى‏روى؟ آن شخص گفت: بلى من هر سه سال یا دو سال یک مرتبه به زیارتش مى‏روم. حضرت در حالى که صورتشان زرد شده بود فرمودند:

به خدائى که معبودى غیر از او نیست، اگر او را زیارت کنى برتر است براى تو از آنچه در آن هستى! آن شخص عرض کرد: فدایت شوم آیا تمام این فضل براى من هست؟ حضرت فرمودند:

بلى به خدا سوگند، اگر من فضیلت زیارت آن حضرت و فضیلت قبرش را براى شما باز گو کنم به طورى کلّى حجّ را ترک کرده و احدى از شما دیگر به حج نمى‏رود، واى بر تو آیا نمى‏دانى خداوند متعال به واسطه فضیلت قبر آن حضرت کربلا را حرم امن و مبارک قرار داد پیش از آنکه مکّه را حرم امن نماید؟
ابن ابى یعفور مى‏گوید: محضرش عرضه داشتم: خداوند متعال حج و زیارت بیت اللَّه را بر مردم واجب کرده ولى زیارت قبر امام حسین علیه السّلام را بر مردم واجب نکرده است پس چطور شما چنین مى‏فرمائید؟ حضرت فرمودند: اگر چه همین طور است ولى در عین حال خداوند متعال فضیلت زیارت آن حضرت را اینگونه قرار داده است. مگر نشنیده‏اى کلام امیر المؤمنین علیه السّلام را که فرمودند: کف پا سزاوارتر به مسح نمودن از ظاهر و روى پا است، ولى در عین حال حق تعالى مسح روى پا را بر بندگان واجب کرده است؟! و نیز مگر نمى‏دانى اگر موقف (محلّ محرم شدن) به خاطر شرافتى که در حرم هست در حرم بود، افضل و برتر بود ولى خداوند متعال آن را در غیر حرم قرار داده است.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 449، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر: ‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الأولى1417
الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 514، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ
المجلسی، محمد باقر (متوفای 1111هـ)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج 98، ص 33، تحقیق: محمد الباقر البهبودی، ناشر: مؤسسة الوفاء، بیروت - لبنان، الطبعة الثانیة المصححة، 1403هـ - 1983م.
روایت دوم:
کعبه، به خاطر شرافت خاک کربلا و امام حسین (ع) آفریده شده‌است:
در این روایت موثقه، خداوند به زمین کعبه فرمود:‌ فضیلت تو،‌ همانند قطره‌ى نسبت به دریاست و اگر خاک کربلا و آن کسى که در آن آرمیده است نبود؛‌ تو و آن خانه‌ى را که به آن افتخار مى‌کنى نمى‌آفریدم:
امام صادق علیه السلام فرمودند: زمین کعبه در مقام مفاخره گفت: کدام زمین مثل من است، و حال آنکه خداوند خانه‏اش را بر پشت من بنا کرده و مردم از هر راه دورى متوجه من مى‏شوند، و حرم خدا و مأمن قرار داده شده‏ام؟!! خداوند متعال به سویش وحى کرد و فرمود:
بس کن و آرام بگیر، به عزّت و جلال خودم قسم آنچه را که تو براى خود فضیلت مى‏دانى در قیاس با فضیلتى که به زمین کربلاء اعطاء نموده‏ام همچون‏ قطره‏اى است نسبت به آب دریا که سوزنى را در آن فرو برند و آن قطره را با خود بر دارد، و اساسا اگر خاک کربلاء نبود این فضیلت براى تو نبود و نیز اگر نبود آنچه که این خاک آن را در بر دارد تو را نمى‏آفریدم و بیتى را که تو به آن افتخار مى‏کنى خلق نمى‏کردم بنا بر این آرام بگیر و ساکت باش و متواضع و خوار و نرم باش و نسبت به زمین کربلا استنکاف و استکبار و طغیانى از خود نشان مده و الّا تو را فرو برده و در آتش جهنّم قرارت مى‏دهم‏
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 450، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417

الحر العاملی، محمد بن الحسن (متوفای1104هـ)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 14، ص 514، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، الطبعة الثانیة، 1414هـ
روایت سوم:
خداوند قبل از خلق کعبه، کربلا را حرم خود قرار داد
حضرت على بن الحسین علیهما السّلام فرمودند: خداوند متعال بیست و چهار هزار سال قبل از اینکه زمین کعبه را خلق کند و آن را حرم قرار دهد زمین کربلاء را آفرید و آن را حرم امن و مبارک قرارداد، و هر گاه حق تعالى بخواهد کره زمین را لرزانده و حرکتش دهد (شاید کنایه از قیامت باشد) زمین کربلاء را همراه تربتش در حالى که نورانى و شفّاف هست بالا برده و آن را در برترین باغ‏هاى بهشت قرار داده و بهترین مسکن در آنجا مى‏گرداند و ساکن نمى‏شود در آن مگر انبیاء و مرسلین (یا بجاى این فقره فرمودند: و ساکن نمى‏شود در آن مگر رسولان اولو العزم) این زمین بین باغ‏هاى بهشت مى‏درخشد همان طورى که ستاره درخشنده بین ستارگان نورفشانى مى‏نماید، نور این زمین چشم‏هاى اهل بهشت را تار مى‏کند و با صدائى بلند مى‏گوید: من زمین مقدّس و طیّب و پاکیزه و مبارکى هستم که سید الشهداء و سرور جوانان اهل بهشت را در خود دارم.‏
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 451، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر: ‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى1417
المشهدی الحائری، أبو عبد الله محمد بن جعفر بن علی، (متوفای 610هـ) المزار الکبیر، ص 338، التحقیق: جواد القیومی الأصفهانی، ناشر: نشرالقیوم، المطبعة: مؤسسة النشر الاسلامی الطبعة الأولى ـ قم 1419هـ
روایت چهارم:
برتری کربلا در تواضع او، و وجود مقدس امام حسین (ع) است
در روایت دوم بیان شد که زمین کعبه مى‌خواست با بیان فضائل،‌ خود را برتر از زمین هاى دیگر نشان دهد؛ اما خداوند به او فرمود: ساکت باش! اگر تربت کربلا و آن کسى که در آن مدفون است نبود تو را خلق نمى‌کردم.
اما طبق این روایت خداوند به زمین کربلا فرمود: با فضائلى که دارى بر زمین هاى دیگر تفاخر کن. زمین کربلا بعد از بیان چند فضلیتش بدون این که فخر فروشى کند‌؛ خدا را شکر گذارى کرد. در مقابل خداوند او را به واسطه شکر او، و وجود امام حسین به تواضع او افزود و او را گرامى داشت و برترى بخشید.
صفوان جمال مى‌گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که مى‏فرمودند: خداوند تبارک و تعالى برخى از زمین، و آب‏ها را بر بعضى دیگر تفضیل و برترى داد، پاره‏اى تفاخر و تکبّر نموده و تعدادى از آنها ستم و تعدى نمودند از این رو آب و زمین نماند مگر آنکه مورد عقاب الهى قرار گرفت؛ زیرا تواضع و فروتنى در مقابل خدا را ترک کردند حتّى خداوند متعال مشرکین را بر کعبه مسلّط کرد و به زمزم آبى شور وارد نمود تا طعمش فاسد گردید.

ولى زمین کربلاء و آب فرات اولین زمین و اولین آبى هستند که خداوند متعال مقدّس و پاکیزه‏شان نمود و برکت به آنها داد و سپس به آن زمین فرمود:

بگو به آنچه خدا تو را به آن فضیلت داده مگر نبوده که زمین‏ها و آب‏ها بعضى بر برخى دیگر تفاخر و تکبّر نمودند؟! زمین کربلاء عرضه داشت: من زمین خدایم که مرا مقدّس و مبارک آفرید، شفاء را در تربت و آب من قرار داد، هیچ فخرى نکرده؛ بلکه در مقابل آن کس که این فضیلت را به من داده فروتن و ذلیل مى‏باشم، چنانچه بر زمین‏هاى دون خود نیز فخر نمى‏کنم بلکه خدا را شکر و سپاس مى‏کنم پس خداوند متعال بواسطه حسین علیه السّلام و اصحابش آن سرزمین را مورد اکرام قرار داد و در تواضع و فروتنى و شکرش افزود سپس حضرت امام صادق علیه السّلام فرمودند: کسى که براى خدا تواضع و فروتنى کند حق تعالى او را بلند کند و کسى که تکبّر نماید وى را پست و ذلیل خواهد نمود.
القمی، ‌أبی القاسم جعفر بن محمد بن قولویه (المتوفی 368 ه‍ ق) کامل الزیارات، ص 455، التحقیق: الشیخ جواد القیومی، الناشر:‌مؤسسة نشر الفقاهة، المطبعة مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة: الأولى 1417
المجلسی، محمد باقر (متوفای 1111هـ)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج 98 ص 110، تحقیق: محمد الباقر البهبودی، ناشر: مؤسسة الوفاء- بیروت - لبنان، الطبعة: الثانیة المصححة، 1403 - 1983 م.
دو مطلب مهم در تحلیل روایات
مطلب اول؛ منشأ برتری کربلا، وجود مقدس امام حسین (ع) است
در متن هریکى از این روایات باید تأمل کرد که منشأ برترى کربلا بر کعبه چیست؟ و کربلا از کجا این همه فضائل را کسب کرده است؟
با دقت در متن آنها، روشن مى‌شود که برترى کربلا از وجود مقدس امام حسین علیه السلام نشأت گرفته و کل فضائل و اسرار او در عظمت وجود آنحضرت است.
اگر خداوند کربلا را قبل از کعبه حرم خودش قرار داد؛ به فضل قبر سید الشهداء‌ است:
أَنَّ اللَّهَ اتَّخَذَ بِفَضْلِ قَبْرِهِ‏ کَرْبَلَاءَ حَرَماً آمِناً مُبَارَکاً قَبْلَ أَنْ یَتَّخِذَ مَکَّةَ حَرَماً
اگر خداوند به زمین مکه فرمود؛ تو و این خانه را به خاطر زمین کربلا خلق کردم؛ به واسطه همین امام معصوم است:
وَلَوْ لَا مَا تَضَمَّنَتْهُ أَرْضُ کَرْبَلَاءَ لَمَا خَلَقْتُکِ وَلَا خَلَقْتُ الْبَیْتَ الَّذِی افْتَخَرْتِ بِهِ؛

و اگر زمین کربلا در میان بهشتیان ندا مى‌دهد: من زمین مقدس، پاک و مبارکم به خاطر همان آقاى جوانان بهشت است که در او مدفون است:
وَهِیَ تُنَادِی أَنَا أَرْضُ اللَّهِ الْمُقَدَّسَةُ الطَّیِّبَةُ الْمُبَارَکَةُ الَّتِی تَضَمَّنَتْ سَیِّدَ الشُّهَدَاءِ وَسَیِّدَ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ.
و اگر خداوند زمین کربلا را بى نهایت گرامى‌داشت و به تواضع و شرافتش افزود باز هم به واسطه همان ریحانه رسول خدا صلى الله علیه وآله و اصحاب مخلص اوست:
فَأَکْرَمَهَا وَزَادَهَا بِتَوَاضُعِهَا بِالْحُسَیْنِ علیه السلام وَأَصْحَابِهِ.
مطلب دوم؛ امام حسین (ع) علت خلقت کعبه و کربلا است
یک قسمت از روایت دوم این است:
وَلَوْ لَا مَا تَضَمَّنَتْهُ أَرْضُ کَرْبَلَاءَ لَمَا خَلَقْتُکِ وَلَا خَلَقْتُ الْبَیْتَ الَّذِی افْتَخَرْتِ بِهِ؛
اگر آن کسى که او را زمین کربلا دربر گرفته نبود؛ مکه و بیت الحرام را نمى‌آفریدم.
این جمله علاوه بر این‌که علت خلقت کعبه را بیان مى‌کند، بیانگر علت خلقت زمین کربلا نیز هست؛ زیرا شرافت و برترى کربلا از وجود آن حضرت است و اگر حضرت سید الشهداء خلق نمى‌شد؛ کربلا هم نبود و اگر کربلا نمى‌بود کعبه هم نبود.
از طرف دیگر،‌ وجود سید الشهداء وابسته به وجود پدر و مادر بزرگوار آن حضرت است. وجود مبارک مادرش وابسته به وجود خاتم انبیاء است و طبق حدیث قدسى (لولاک ما خلقت الافلاک که خطاب به رسول خداست) که مورد قبول فریقین است؛ وجود نبى اکرم علت اصلى خلقت عالم است. بنا براین خداوند مى‌دانست که از نسل رسول خدا انسانهاى پاک و هدایتگر جامعه به وجود مى‌آید؛‌ آنحضرت را آفرید. در نتیجه اگر امام حسین علیه السلام که از وجود رسول خداست نبود؛ کعبه و کربلا هم نبود.
سخنان علماء در برتری کربلا بر کعبه
عده‌ى از بزرگان علماى شیعه نیز به برترى کربلا بر کعبه تصریح کرده اند که در این قسمت نظر برخى را یاد آور مى‌شویم:
1. شهید اول: طبق مرجحات روائی، کربلا برتر از مکه است؛
شهید اول در کتاب دروس مى‌نویسد:

در باره کربلا مرحجات وارد شده است. اقرب این است که جایگاه قبور ائمه علیهم السلام نیز هم چنین است (‌مرجح دارند) اما نسبت به شهرهاى که ائمه در آنان بودند حتى مدینه؛‌ مکه برتر از آنهاست.
العاملی، شمس الدین الشیخ محمد بن مکی(الشهید الأول)،‌ متوفای786هـ، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج 1، ص470، تحقیق ونشر: مؤسسة النشر الإسلامی ـ قم، الطبعة الأولى 1412 ه‍
ابن ابى جمهور احسائى بعد از اینکه این عبارت شهید اول را در کتابش نقل کرده مى‌گوید:
بدون تردید جایگاه قبور ائمه علیهم السلام بر زمین بیت الحرام برتر است و اما افضلیت کربلا بر زمین مکه به مقتضاى ادله است.
الاحسائی، محمد بن علی بن إبراهیم المعروف بابن أبی جمهور(متوفای880 هـ)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج 1، ص430، تحقیق: مجتبى العراقی، چاپخانه: سید الشهداء – قم، الطبعة الأولى 1403 - 1983 م
2. ابن ابی جمهور احسائی: کربلا در شرافت، برتر از کعبه است؛
ایشان در ذیل روایت دوم مى‌نویسد:
ویستفاد منه أشرفیة کربلا على الکعبة، ویؤیده ما رواه بن قولویه عن الصادق علیه السلام: ان أرض الکعبة قالت: من مثلی؟ إلى آخر ما نقلناه آنفا.
ظاهر این روایت تقدم کربلا بر مکه در آفرینش است. بر مطلب فوق روایت امام باقر علیه السلام تصریح دارد. خداوند کربلا را 24 هزار سال قبل از آفرینش کعبه، آفرید و آن را مبارک و مقدس کرد و برترى زمین در بهشت قرارداد.
از این روایت اشرفیت کربلا بر کعبه استفاده مى‌شود. این مطلب را روایت امام صادق علیه السلام تأیید مى‌کند که آن را ابن قولویه نقل کرده است.
الاحسائی، محمد بن علی بن إبراهیم المعروف بابن أبی جمهور(متوفای880 هـ)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، ج 1، ص430، تحقیق: مجتبى العراقی، چاپخانه: سید الشهداء – قم، الطبعة الأولى 1403 - 1983 م
3. علامه سید شرف الدین موسوی عاملی:
حرمت امام حسین (ع) و کربلا، برتر از حرمت کعبه است
ایشان در مقاله خود تحت عنوان «من ذخائر التراث فلسفة المیثاق والولایة». بعد از نقل روایت دوم (‌موثقه) مى‌گوید:
هیچ استبعاد و اشکال در این امر(برترى کربلا) نیست، زمین کربلا به خاطر این که حضرت امام حسین سید الشهداء علیه السلام را در برگرفته شرافت پیدا کرده است. طبق روایاتى که فریقین نقل کرده‌اند؛‌ حرمت مؤمن بالاتر از کعبه است. وقتى حرمت مؤمن این گونه باشد؛ پس چرا نوه‌ رسول خدا و ریحانه پیامبر و آقاى جواهان اهل بهشت حرمتش برتر از کعبه نباشد؟ منظور امام صادق علیه السلام از این بیان ابراز برترى زمین کربلا است؛ نه رها کردن فریضه حج.
مؤسسة آل البیت، مجلة تراثنا، ج 62، ص 243، ناشر: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث - قم المشرفة، سال چاپ: 1421، توضیحات: العدد الثانی - السنة السادسة عشرة ربیع الآخر 1421
3. جعفر عباس حائری:
اخذ‌ کربلا به عنوان حرم خدا، دلیل افضلیت کربلاست
ایشان بعد از نقل روایت سوم که مى‌گفت:‌ خداوند 24 هزار سال قبل از آفرینش کعبه، کربلا را حرم خود قرارداد؛ مى‌گوید: این خود دلیل برترى کربلا بر مکه است
الحائری،جعفر عباس، بلاغة الإمام علی بن الحسین ( علیهما السلام ) خطب ورسائل وکلمات، ص 71، الناشر: دار الحدیث للطباعة والنشرـ قم، الطبعة الأولى، 1425 ق / 1383 ش
نتیجه
تا این جا روشن شد که از نظر روایات صحیح و موثق، کربلا برتر از کعبه است؛ زیرا کربلا واسطه خلقت کعبه است،‌ هر شرافت و فضیلتى را که مکه دارد به برکت زمین کربلا است.
به همین جهت خداوند قبل از اینکه کعبه را خلق کند آن را حرم خود قرار داد. و تعابیر:‌ «حرم الله ورسوله» و«فی تربتها شفاء» که در سؤال مطرح شده بود در باره کربلا وارد شده است؛‌ اما تعابیر: «افضل بقاع الارض» و «ارض الله المختاره» مضمون روایاتى است که در این مجموعه به آنها اشاره شد.
پاسخ دوم تفصیلی؛ نقضی
گروهی از اهل سنت، مدینه را برتر از مکه، معرفی کرده‌اند!
بنابر آنچه بیان شد عقیده شیعه این است که کربلا برتر از کعبه است و ریشه این باور، اخبار فراوانى است که از ائمه معصومین علیهم السلام وارد شده است.
حال اگر عقیده شما این است که هیچ زمین و مکانى برتر از کعبه نیست؛ پس چرا اهل سنت؛ همانند مالک و گروهى دیگر، مدینه را برتر از کعبه مى‌دانند؟!
نووى یکى از علماى بزرگ شافعى مى‌نویسد:
مسأله هفتم این است که در نزد ما مکه برترین زمین است و این قول علماء‌ مکه،‌ کوفه،‌ ابن وهب،‌ ابن حبیب مالکیان و جمهور علماء است. عبدرى گفته: این قول اکثر فقهاء و مذهب احمد (حنبل) در اصح دو روایت از اوست.
اما مالک و جماعتى قائلند که مدینه برتر از مکه است. علماى اهل سنت اجماع دارند که مکه و مدینه برترین نقطه زمین است اما در این که کدام یکى از این دو بر دیگرى برترند، اختلاف دارند.
النووی الشافعی، محیی الدین أبو زکریا یحیى بن شرف بن مر بن جمعة بن حزام (متوفای676 هـ)، المجموع، ج 7، ص 389- 388، ناشر: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع،‌ بیروت- 1997م
ابن حزم در المحلى اختلاف اقوال اهل سنت را اینگونه نقل کرده است:
مکه برترین بلاد خداست که منظور حرم به تنهائى و عرفات است. بعد از مکه، مدینة‌ النبى (یعنى حرم) و پس از آن بیت المقدس(مسجد فقط) برتر اند. این قول جمهور از علماء است.
مالک گفته:‌ مدینه برتر از مکه است. پیروان او به روایات فراوان احتجاج کرده اند.
إبن حزم الأندلسی الظاهری، ابومحمد علی بن أحمد بن سعید (متوفای456هـ)، المحلی، ج 7، ص 279، تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، ناشر: دار الآفاق الجدیدة - بیروت.
عبد الله ابن عبد البر قرطبى مالکى نیز جمعى از اهل بصره را در زمره طرفداران کسانى ذکر کرده که مدینه را برتر از مکه مى‌دانند:
ابو یحیى گفته مردم در برترى مکه بر مدینه اختلاف کرده اند. مالک و بسیاى از اهل مدینه قائل شده اند که مدینه برتر از مکه است،‌ شافعى گفته: ‌مکه بهترین بقاع زمین است و این قول عطاء و اهل مکه و کوفه است. مردم بصره نیز در این امر اختلاف کرده اند طائفه‌ى گفته اند مکه و طائفه‌ى قائلند که مدینه برتر است.
النمری القرطبی المالکی، ابوعمر یوسف بن عبد الله بن عبد البر (متوفای 463هـ)، الاستذکار الجامع لمذاهب فقهاء الأمصار فی شرح الموطأ، ج 2، ص460، تحقیق: سالم محمد عطا - محمد علی معوض، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولى، 2000م.

به نقل از سایت ولیعصر