چرا انبیاء معصوم هستند؟

یکی از سوالاتی که در ذهن یک فرد محقق و مسلمان پیش می‌آید این است که: به راستی چه لزومی دارد که پیامبران الهی معصوم باشند؟ چرا شیعه این‌قدر روی مساله عصمت تاکید دارد؟

پاسخ:

دلائل عصمت را در چهار قسمت بیان می‌کنیم

۱- هدف از بعثت پیامبران این است که مردم را با دستورات خدا آشنا کنند، حال فرض کنیم که پیامبران خود بر خلاف دستورات خدا عمل کنند و خودشان گرفتار لغزش باشند، در این صورت مردم اعتمادی به سخنان آنان پیدا نمی‌کند، و در نتیجه اهداف بعثت تحقق نخواهد یافت. بنابراین حکمت و لطف خداوند اقتضا می‌کند که فرستادگان او از عصمت برخوردار بوده و نه تنها دچار معصیت و گناه نشوند. بلکه سهو و نسیان نیز در ساحت قدس آنان راه پیدا نکند.

۲. پیامبران علاوه بر این که موظف هستند مردم را با دستورات خدا آشنا کنند، مسئول پرورش و تربیت مردم نیز هستند. بدون شک این وظیفه (تربیت و تزکیه نفوس) در صورتی تأمین خواهد شد که مربیان از هرگونه معصیت و نقص پاک و منزه باشند، از قاضی عبدالجبار معتزلی نقل شده که گفته است: چون مردم به حرف کسی که کردارش با گفتارش مطابقت ندارد، اطمینان حاصل نمی‌کنند، پس واجب است که انبیا از چیزی که سبب عذاب و خروج آنان از ولایت الهی می‌شود، ‌منزه باشند. [۱]  

۳. دلیل دیگر آن است که اطاعت و پیروی از پیامبران الهی واجب است و اگر آنان معصیت انجام دهند وظیفه مردم نسبت به آنان دو صورت خواهد داشت، اگر پیروی آن ها را نکنند و هر کاری که پیامبران انجام می‌دهند به جا نیاورند، فایدة بعثت از بین خواهد رفت. زیرا خداوند پیامبران را برای آن فرستاده است که مردم کردار آنها را سرمشق و الگو قرار دهند و با بهره‌گیری از آن سرمشق، خود را به کمال مطلوب انسانی‌شان برسانند. و اگر پیروی کنند باید مثل آنان هر کاری را، گرچه خلاف و معصیت باشد باید انجام دهند. در حالی که هیچ پیامبری مردم را به گناه فرا نمی‌خواند و اساساً پیامبران برای هدایت و جلوگیری از معصیت فرستاده می‌شوند. پس معلوم می‌شود که گناه اساساً با انگیزه بعثت ناسازگار است. [۲ ]

۴- گناهانى که از انسان سرمى‌زند عوامل و سرچشمه‏ هاى گوناگونى دارد که عمدتاً به دو موضوع باز مى‏گردد:

۱- جهل و ناآگاهى و عدم تشخیص زشتى عمل.

۲- غلبه شهوات و هوس‏ها به طورى که نیروى علم و عقل، در عین درک زشتى و مفاسد گناه، در برابر آن زانو زنند.

پس اگر انسانى آگاهى کافى از زشتى عمل داشته باشد، و بر نفس و هوا و هوس خود کاملًا مسلط باشد، آن عمل زشت دیگر از او سر نمی‌زند

این حقیقت را با ذکر مثالی مى‌‏توان روشن ساخت، و آن این‏که بسیارى از ما در برابر بعضى از گناهان حالتى شبیه به عصمت داریم- فقط در برابر بعضى از گناهان-؛ مثلًا، نوشیدن آب‏هاى بسیار کثیف و آلوده فاضلاب مسلّماً حرام است؛ آیا هیچ عاقلى در میان ما پیدا مى‏شود که اقدام به این عمل کند؟!

بنابراین در یک کلمه مى‌‏توان گفت: ما در برابر این گونه اعمال زشت مصونیت داریم؛ چرا که آگاهى کافى از مفاسد این اعمال پیدا کرده ‏ایم، و اگر روزى هوا و هوس بخواهد ما را به دنبال این امور بفرستد با نیروى عقل و دانش و ایمان آن را سرکوب مىکنیم.

کوتاه سخن این‏که مطالعه انگیزه‌‏هاى گناه از یک‏سو، و مطالعه سطح آگاهى و تقواى انبیاء که به خاطر ارتباط با عالم غیب پیدا مى‌شود از سوى دیگر، سبب مى‌‏شود که ما باور کنیم آنها از هرگونه گناه مصون و محفوظ اند. [۳ ]


منابع:

[ ۱] الالهیات،آیت الله جعفر سبحانی ، ج ۲، ص ۱۵۷
[۲ ] جوادی آملی، عبدالله، وحی و نبوت، ص ۲۳۱
[ ۳] خلاصه ای از کتاب پیام قرآن،آیت الله مکارم، ج‏۷، ص: ۱۷۷ تا ۱۷۹
پرسش و پاسخ›مکاتب اهل سنت