هدف شیعیان از بیان فضائل ائمه

شیعیان با بیان فضایل برای امامان خود چه هدفی دارند؟

ذکر بیان فضائل ائمه تنها مربوط به شیعیان نیست بلکه خداوند و پیامبر(صلی الله علیه و آله) نیز به فضائل ایشان اشاره کرده اند.
دلایلی که برای ذکر فضائل اهل بیت می توان به آن ها اشاره کرد را می توان چنین نام برد:

(1)-اقتدا به قرآن
خداوند در قرآن می فرماید: إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکمُ‏ْ تَطْهِیرًا)1(
خداوند فقط میخواهد پلیدی وگناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شمارا پاک سازد.

شیعیان معتقدند که این آیه درباره اصحاب کساء و درباره ٔ پنج تن: حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)، علی،فاطمه ،حسن و حسین(علیهم السلام) است.
وقتی خداوند در قرآن به بیان فضیلت و عصمت اهل بیت(علیهم السلام) پرداخته است این خود دلیل بر این است تا شیعیان نیز به ذکر فضائل معصومین(علیهم السلام) بپردازند.

(2)-اقتدا به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله(
احادیث بسیاری از پیامبر(صلی الله علیه و آله) در مدح و فضائل اهل بیت (علیهم السلام) وارد شده است که این احادیث را تنها شیعیان روایت نکرده اند بلکه اهل سنت نیز در کتب خود به بیان این روایات پرداخته اند در مناقب خوارزمى در شأن حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ در روایتى از رسول اکرم ـ صلّى اللّه علیه وآله وسلّم ـ آمده است:

«لَوْلا ما وَقَعَ لِلْمَسِیحِ ـ علیهالسّلام ـ ، لَقُلْتُ فِیکَ یا عَلِىُّ کَلاما ما مَرَرْتَ بِأَحَدٍ إِلاّ وَ سَجَدَ لَکَ.» «لَوْلا أَنْ تَقُولَ فیکَ طَوائِفُ مِنْ أُمَّتى ما قالَتِ النَّصارى فى عیسَى بْنِ مَرْیَمَ، لَقُلْتُ فیکَ قَوْلاً لاتَمُرُّ بِمَلاَءٍ مِنَ النّاسِ إِلاّ أَخَذُوا التُّرابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ یَلْتَمِسوُنَ بِذلِکَ الْبَرَکَةَ.»؛(اگر بیم آن رانداشتم که گروه هایى از امّت من درباره ى تو، آن چه را که مسیحیان درباره ى عیسى بن مریم گفتند، بگویند، سخنى درباره ى تو مى گفتم که به گروهى از مردم نگذرى، مگر این که خاک زیر قدم هاى تو را به عنوان تبرّک بردارند.)(2)

حدیث سفینه، حدیثی است از پیامبر(علیهم السلام) درباره اهل بیت ـ علیهم السلام ـ پیامبر در این حدث، اهل بیت خود را به کشتی نوح ـ علیه السلام ـ تشبیه کرده و فرموده است:«اِنَّ مَثل اَهْلِِ بَیْتِی کَسَفِینَهِِ نُوحَ منْ رَکِبَها نَجِی، وَ مَنْ تَخَلّفَ عَنْهَا غَرِقَ».(3)
مثل اهل بیت من مانند کشتی نوح است ،هرکس بر آن سوار شود نجات پیدا می کند و هرکس از آن تخلف کند غرق خواهد شد.

(3)-اقتدا به ائمه(علیهم السلام(
ائمه برای شیعیان امام و حجت الهی هستند و شیعیان به تبع آن ها که به فضائل ائمه پرداخته اند سخنان آن ها را تبعیت کرده و آن را بیان می کنند.در احادیث بسیاری که از خود ائمه روایت شده فضائل اهل بیت بیان شده است.

)4)-الگو قرار دادن معصومین(علیهم السلام)
انسان ها در زندگی برای هدایت نیازمند الگو و اسوه هستند و در نزد شیعیان 14 معصوم (علیهم السلام)بهترین الگو برای رشد و تعالی انسان هستند و یکی از دلایل بیان مناقب و فضائل اهل بیت(علیهم السلام)اقتدا به آن ها در زندگی است به گونه ای که با به کار بستن آن ها می توان در زندگی به درجات بالایی رسید و افراد دیگر می‏توانند به اندازه سعه وجودی خویش خود را به این فضایل متصف کنند.

)5)-آشنایی با رهبران دینی
یکی دیگر از این علل ، آشنایی با ویژگی های رهبران دینی است تا مردم با جایگاه بلند انبیاء و رهبران دینی آشنا شوند.به عنوان مثال در مورد عصمت انبیاء و ائمه (علیهم السلام) ، اظهار این فضائل در پذیرش سخنان ایشان تاثیر به سزایی دارد.

امام رضا(علیه السلام) می‏ فرمایند:ذکر فضایل اهل بیت(علیهم السلام) باعث آشنایی بیش‏تر مردم با اهل بیت(علیهم السلام) و در نهایت، پیروی آن‏ها از ایشان می‏شود.فرمایش امام چنین است:«اگر مردم خوبی‏های حرف‏ها و تعالیم ما را بشناسند، از ما پیروی می‏کنند.(4)

)6)-اثبات حقانیت
علت دیگری که می توان ذکر کرد این است که گاه اظهار برخی از ویژگی ها برای اثبات حقانیت شخص است و از این نمونه می توان به فضائل امیرالمومنین (علیه السلام) اشاره کرد که هدف شیعیان از بیان آن ها ،اثبات جایگاه و منزلت حضرت نزد مردم است.

(7)-برکات ذاتی و تکوینی و اجر عظیم
فائده و اثر دیگری که ذکر فضائل اهل بیت علیهم السلام دارد و مطلب بسیار مهمی است این است که ذکر اهل بیت علیهم السلام خودش موضوعیّت دارد ؛ به این معنا که این ذکر آثار و برکات تکوینی و ذاتی دارد در حدیث کساء از حضرت محمّد صلّی الله علیه و آله و سلّم نقل شده که فرمود : « ... ما ذکر خبرنا هذا فی محفل من محافل اهل الارض و فیه جمع من شیعتنا و محبینا الا و نزلت علیهم الرحمة و حفّت بهم الملائکة و استغفرت لهم الی ان یتفرقوا »
این ماجرای حدیث کساء وقتی در محفلی از محافل زمین که در آن محفل جمعی از شیعیان و دوستداران ما هستند ، ذکر می شود رحمت بر آنها نازل می شود و ملائکه دور و برِ آنها را می گیرند و برای آنها از خدا طلب مغفرت می کنند و این ادامه دارد تا اینکه آن مؤمنین متفرق شوند.

و در ادامه حدیث آمده:ما ذکر خبرنا هذا فی محفل من محافل أهل الأرض و فیه جمع من شیعتنا و محبّینا، و فیهم مهموم إلّا و فرّج اللّه همّه، و لا مغموم إلّا و کشف اللّه غمّه، و لا طالب حاجة إلّا و قضى اللّه حاجته
‏
این ماجرای حدیث کساء وقتی در محفلی از محافل زمین که در آن محفل جمعی از شیعیان و دوستداران ما هستند ، ذکر می شود اگر کسی مهموم باشد خداوند همش را برطرف می کند و اگر مغموم باشد خداوند و اگر طالب حاجتی باشد خداوند آن را برآورده می کند.(5)

ذکر اهل بیت (علیهم السلام) یک چنین آثار وضعی ای دارد و به همین دلیل است که در بعضی نقاط دنیا حتی بت پرست ها هم در عزاداری امام حسین (علیه السلام) مشارکت می کنند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(1) احزاب/ 33.
(2)براى اطلاع از منابع این روایت در مدارک اهل سنّت، ر.ک، مجمع الزّوائد هیثمى، ج 9، ص 131؛ المعجم الکبیر طبرانى، ج 1، ص 320؛ شرح نهج البللاغه ابن ابى الحدید، ج 18، ص 282؛ شواهد التنزیل حاکم حسکانى، ج 2، ص 233؛ مناقب خوارزمى، ص 129؛ ینابیع المودّة قندوزى، ج 1، ص 200، 389، 391 و 393.
نیز براى اطلاع از منابع بیشتر از مدارک شیعه، ر.ک، خصال، ص 557؛ امالى شیخ صدوق ـ رحمهاللّه ـ ص 156، 9.7؛ روضة الواعظین، ص 112؛ خاتمة المستدرک میرزاى نورى، ج 4، ص 330؛ کتاب سلیم بن قیس، ص 412؛ الغارات، ج 1، ص 62 و 64؛ مناقب امیر المؤمنین ـ علیهالسّلام ـ محمّد بن سلیمان کوفى، ج 1، ص 249، 459 و 494؛ ج 2، ص 615؛ المسترشد، 634؛ شرح الاخبار قاضى نعمان مغربى، ج 2، ص 411؛ الارشاد، ج 1، ص 117 و 165؛ اختصاص، ص 150،به نقل از سایت مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی بهجت (ره).
(3)بنابر تحقیق مؤلف «عبقات الانوار» میر حامد حسین هرندی، حدیث سفینه، توسط نود نفر از مشاهیر علمای اهل سنت روایت شده است، چنان که در کتاب «احقاق الحق» از افراد دیگری نیز روایت شده است، ‌امام شرف‎الدین عاملی در کتاب «المراجعات» (مراجعه هشتم) آن را از کتاب المستدرک حاکم نیشابوری (ج سوم، ص 151) نقل کرده است، حافظ سلیمان حنفی نیز در کتاب «ینابیع الموده» (باب چهارم) آن را به طرق مختلف روایت کرده است.
(4)ان الناس لو علموا محاسن کلامنا لا تبعونا، عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏1، ص، 307 ، نویسنده، ابن بابویه، محمد بن على‏ ، محقق ، مصحح، لاجوردى، مهدى‏ ، ناشر، نشر جهان‏ ، مکان چاپ، تهران‏ ، سال چاپ، 1378 ق‏ ، نوبت چاپ، اول‏.
(5)عوالم العلوم و المعارف (مستدرک حضرت زهرا تا امام جواد علیهم السلام)، ج‏11-قسم-2-فاطمةس، ص، 934 ، نویسنده، بحرانى اصفهانى، عبد الله بن نور الله‏ ،محقق ، مصحح، موحد ابطحى اصفهانى، محمد باقر ، ناشر، مؤسسة الإمام المهدى عجّل الله تعالى فرجه الشریف‏ ، مکان چاپ، ایران؛ قم‏ ، سال چاپ، 1413 ق‏ ، نوبت چاپ، اول‏.