ناصبی بودن محمد بن اسماعیل بخاری
طبق اعتقاد اهل سنت، تمام صحابه عادل و از اولیاء الهی هستند، و تمام مطالبی که آن ها از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل کنند، به عنوان سنت قطعی واجب الإتباع است.
اما از دیدگاه محمد بن اسماعیل بخاری ، این مسأله عمومیت ندارد و تنها شامل کسانی می شود که با امیرمؤمنان علیه السلام دشمنی داشته اند؛ اما اگر کسی از اصحاب، از شیعیان و دوست داران امیرمؤمنان علیه السلام به حساب بیاید، نباید از او روایت نقل کرد.
ابن عساکر دمشقی و خطیب بغدادی دو تن از بزرگان تاریخ اهل سنت می نویسند:
کتب إلی أبو نصر بن القشیری أنا أبو بکر البیهقی أنا أبو عبد الله الحافظ قال سمعت أبا عبد الله یعنی محمد بن یعقوب الأخرم یقول:
وَسُئِلَ: لِمَ تَرَکَ الْبُخَارِیُّ حَدِیثَ أَبِی الطُّفَیْلِ عَامِرِ بْنِ وَاثِلَةَ، قَالَ: " لأَنَّهُ کَانَ یُفْرِطُ فِی التَّشَیُّعِ "
از ابو عبد الله محمد بن یعقوب اخرم پرسیدند: چرا امام بخاری از ابوطفیل عامر بن واثله روایت نقل نمی کند؟
او در پاسخ گفت: زیرا ابوطفیل در تشیع افراط می کرد.
ابن عساکر الدمشقی الشافعی، أبی القاسم علی بن الحسن إبن هبة الله بن عبد الله (متوفای571هـ)، تاریخ مدینة دمشق وذکر فضلها وتسمیة من حلها من الأماثل، ج 26 ص 128،تحقیق: محب الدین أبی سعید عمر بن غرامة العمری، ناشر: دار الفکر - بیروت - 1995.
البغدادی، ابوبکر أحمد بن علی بن ثابت الخطیب (متوفای463هـ)، الکفایة فی علم الروایة، ج 1 ص 131، تحقیق: ابوعبدالله السورقی، إبراهیم حمدی المدنی، ناشر:المکتبة العلمیة - المدینة المنورة.
بررسی سند روایت:
ابو نصر القشیری:
شمس الدین ذهبی در باره او می نویسد:
ابن القشیری
الشیخ الإمام المفسر العلامة أبو نصر عبدالرحیم بن الإمام شیخ الصوفیة أبی القاسم عبدالکریم بن هوازن القشیری النیسابوری النحوی المتکلم وهو الولد الرابع من أولاد الشیخ...
ذکره عبدالغافر فی سیاقه فقال هو زین الإسلام أبو نصر عبدالرحیم إمام الأئمة وحبر الأمة وبحر العلوم وصدر القروم.
الذهبی الشافعی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفای 748 هـ)، سیر أعلام النبلاء، ج 19 ص 424 ، تحقیق : شعیب الأرناؤوط , محمد نعیم العرقسوسی ، ناشر : مؤسسة الرسالة - بیروت ، الطبعة : التاسعة ، 1413هـ .
ابوبکر البیهقی:
1014 البیهقی الإمام الحافظ العلامة شیخ خراسان أبو بکر أحمد بن الحسین بن علی بن موسی الخسروجردی البیهقی صاحب التصانیف...
وبورک له فی علمه لحسن قصده وقوة فهمه وحفظه وعمل کتبا لم یسبق إلی تحریرها...
الذهبی الشافعی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (متوفای 748 هـ)، تذکرة الحفاظ، ج 3 ص 1132، ناشر: دار الکتب العلمیة - بیروت، الطبعة: الأولی.
محمد بن عبد الله بن حمدویه بن نعیم بن الحکم:
الحاکم محمد بن عبد الله بن محمد بن حمدویه بن نعیم بن الحکم الإمام الحافظ الناقد العلامة شیخ المحدثین أبو عبد الله بن البیع الضبی الطهمانی النیسابوری الشافعی صاحب التصانیف...
سیر أعلام النبلاء ج 17 ص 162
محمد بن یعقوب الأخرم :
ابن الأخرم
الإمام الحافظ المتقن الحجة أبو عبد الله محمد بن یعقوب بن یوسف الشیبانی النیسابوری بن الأخرم ویعرف قدیما بابن الکرمانی
قال الحاکم کان صدر أهل الحدیث ببلدنا بعد ابن الشرقی یحفظ ویفهم وصنف کتاب المستخرج علی الصحیحین .
سیر أعلام النبلاء ج 15 ص 466
بنابراین، سند این روایت نیز اشکالی ندارد و همه روات آن از بزرگان اهل سنت هستند.
این روایت از یک طرف ثابت می کند که در میان اصحاب و یاران رسول خدا صلی الله علیه وآله کسانی بوده اند که شیعه امیرمؤمنان علیه السلام به شمار آمده و حتی در تشیعه خود افراط می کرده اند.
از طرف دیگر، کینه و دشمنی امام بخاری را را با امیرمؤمنان علیه السلام به تصویر می کشد.
این در حالی است در همین صحیح بخاری، صدها روایت از خوارج نقل شده است، همان کسانی که رسول خدا صلی الله علیه وآله آن ها را سگان اهل جهنم نامیده اند.
افرادی مثل عکرمه غلام ابن عباس که صدها روایت در صحیح بخاری دارد؛ اما تمام بزرگان اهل سنت او را از خوارج و بلکه از ناشران و مبلغان خوارج در کشورهای مختلف دانسته اند.
https://www.valiasr-aj.com/persian/shownews.php?idnews=5075
- ۹۹/۰۷/۱۷