منظور از متکبر بودن خدا چیست؟

واژه تکبر برای خداوند یک بار در قرآن استعمال شده است:

«هُوَ اللَّهُ الَّذی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ»،

و خدایى است که معبودى جز او نیست، حاکم و مالک اصلى اوست، از هر عیب منزّه است، به کسى ستم نمى‏کند، امنیّت بخش است، مراقب همه چیز است، قدرتمندى شکست‏ ناپذیر که با اراده نافذ خود هر امرى را اصلاح مى‏کند، و شایسته عظمت است خداوند منزّه است از آنچه شریک براى او قرار مى‏دهند.(1)

تکبّر از باب تفعّل و به معنای تلبّس است، یعنی چیزی که شایسته و برازنده است، بزرگی خدا برازنده اوست، در واقع فقط او می توان نام خودش را بزرگ بنهد، بزرگی خدا از جمیع جهات اگر لحاظ شود تمامش بار مثبت خواهد بود، بزرگی در قدرت، بزرگی در رحمت، در عفو و گذشت و کرامت و غیره و غیره که تماما صفات جمال است، بر خلاف متکبری که بر انسانها اطلاق می شود.

انسان متکبر سراسر نکبت و خفت و خلاصه مجموعه ای از بدی هاست، زیرا شخص متکبر از روی جهالتش خود را بزرگ دانسته در حالی که اگر عقل خود را به کار می بست، بزرگی را فقط و فقط از آنِ خدا می دانست، و همین جهل او سرچشمه همه رذالتها و جنایتهاست، جنایت در حق خود و دیگران.

مولا علی علیه السلام در وصف خداوند چنین می فرماید:
«کَبِیرٌ لَا یُوصَفُ بِالْجَفَاء»،

بزرگی که جفا کار خوانده نمی شود.(2)

افراد زیادی ادعای بزرگی دارند و تنها راه اثبات بزرگی را ظلم و جنایت به زیر دست می دانند.

ـــــــــــــــــــــ
(1) حشر/23.
(2) بحار الانوار، ج 4 ،ص 53.