تاریخچه حمایت از حیوانات در ایران
حمایت از حیوانات در ایران به بیش از ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح مى رسد و در قوانین آن زمان آمده است.
کسانى که حیوانات را نگهدارى کرده و از آنها کار سخت مى کشند باید مجازات شوند. در اوستا کتاب مقدس زرتشتیان نشانه هاى زیادى در خصوص حیوانات و فلسفه خلقت آن بیان شده است. در کتاب تاریخ پزشکى ایران به نقل از اوستا آمده: «بر مومنان واجب است که به هر موجود باردارى خواه دوپا و خواه چهارپا به یک چشم بنگرند.» شاید به واقع اوستا تنها کتاب شرقى باشد که از سگ به نیکى یاد کرده است.
حتى در بعضى از مراسم و آداب ایرانیان حضور سگ لازم بوده است. وقتى سگى بیمار مى شد وظیفه صاحبش بود که اقدام به درمان او کند و از جراح و پزشک کمک بگیرد.
افراد مى بایستى همچنان که تا هفت سالگى از کودکان مراقبت مى کردند از سگ هاى توله هم تا شش ماهگى مواظبت مى کردند.شاید عده اى بیندیشند که کمبود دانش و اطلاعات علمى در خصوص آلودگى سگ اینگونه باعث شده که در آن زمان به این حیوان اینچنین پرداخته شود ولى تاریخ پزشکى ایران شهادت مى دهد که طب زرتشتى در آن موقع به عالى ترین حد خود در سطح جهان رسیده بود.
هارى از جمله بیمارى هاى اولیه بوده که توجه زرتشتیان را به خود جلب کرده است و زرتشت نیز به خوبى از این بیمارى آگاه بوده است. از طرفى حفظ بهداشت محیط چنان بااهمیت بوده که انداختن استخوان هاى سگ یا انسان که از آن چربى و مغز استخوان خارج مى شود بر زمین مستوجب مجازات بود و شدت آن مجازات به بزرگى استخوان وابسته بود. مثلاً اگر استخوان به اندازه مفصل بالایى انگشت کوچک بود، تنبیه آن فقط ۳۰ ضربه شلاق مى شد.
این مستندات نشان مى دهد که ایرانیان زرتشتى در میان ملل مختلف از پیشگامان و بنیانگذاران قوانین و دستورات مربوط به حقوق حیوانات حتى گیاهان بوده اند و برخلاف آنچه که تاریخ نگاران و نظریه پردازان غربى و حتى بعضاً خودى در ترویج آن مى کوشند ایرانیان قرن ها زودتر از آنها در این قوانین و دستورات ریشه دار به مسائل مربوط به حیوانات و محیط زیست آنها توجه کرده و همه ویژگى ها و حقوق آنها را به رسمیت شناخته اند.
بحث حمایت از حیوانات در سایر ادیان جهان نیز بعداً جایگاه ویژه اى یافت از یهودیت و مسیحیت و کنفوسیوسى و هندو گرفته تا سنن بومى، شینتو، تائو، بودا و جانیى و بالاخره اسلام. رسم و شفقت نسبت به حیوانات قرن ها پس از سقوط افکار ایرانیان باستان برجاى ماند ولى در نهایت این نگرش کمرنگ شد اینکه چرا مسلمانان لااقل در ایران دیگر آن بهاى لازم را به حیوانات ندادند خود سئوال بزرگى است که جاى بحث فراوان دارد اما این موضوع هرگز به معنى بى اهمیت بودن حیوانات از دیدگاه اسلام نبوده است.
نزدیکى دنیاى حیوانات و انسان به قدرى است که بلندترین سوره قرآن کریم که بقره باشد به نام یک حیوان نامیده شده است. پیغمبر اکرم نیز در ۱۴ قرن قبل براى اینکه بشر دست از ضعیف کشى در عرصه خلقت بردارد خانه کعبه را حرم امن الهى براى همه موجودات معرفى کرد:
در آن خانه آزار هر موجود زنده حرام، رم دادن و اخراج حیوان حرام و عودتش واجب، پرنده بال و پر شکسته تا روییدن بال واجب النفقه و محافظتش لازم است و این نکته نیز شایان توجه است که در این مکان با قدرت هر چه تمام تر انسان به ترک ضعیف آزادى وادار مى شود.
بهمنگان تنها یکى از اعیاد و جشن هاى زرتشتى است که به مرور زمان از شکوه ویژه این روز و برگزارى آن در سطح ملى کاسته شده است. دکتر فرهنگ مهر در کتاب فلسفه زرتشت از تلاش اهریمنانى یاد مى کند که طى سده ها در کنار گذاشتن جشن هاى ملى ایران همچون نوروز، مهرگان و سده به کار رفته و با شکست روبه رو شده است.
او مى نویسد امام محمد غزالى در کیمیاى سعادت سفارش مى کند که: «ایرانیان جشن نوروز و سده را نگیرند! چراغانى نکنند! لباس نو نپوشند! حتى عزادارى کنند تا مجوس از بین برود! ولى برخلاف خواست نابجاى او مردم ایران پرست آن جشن را نگاه داشتند.» اما بسیارى از آئین هاى دیگر همچون بهمنگان تا حد زیادى به دست فراموشى سپرده شد اما زرتشتیان هنوز هم به طور پراکنده آئین این روز را گرامى مى دارند.
اما با توجه به پیشینه تاریخى این روز انجمن حمایت از حیوانات ایران، روز ۲۶ دى ماه را به عنوان روز حمایت از حیوانات اعلام کرده و از سال ۷۹ چند بار پیشنهاد ثبت این روز به عنوان روز حمایت از حیوانات در تقویم رسمى کشور را به شوراى فرهنگ عمومى ارائه داده، اما هر بار به آن ترتیب اثر داده نشده است.
با این حال حامیان حیوانات در این روز خود راساً گردهم جمع مى شوند و برنامه هاى خاصى را در جهت حمایت از حقوق حیوانات به اجرا مى گذارند.
