بخشش گناهان پیامبر

پرسش : در قرآن کریم گناهانى به پیامبر اکرم(ص) نسبت داده شده که خداوند آن ها را آمرزیده است،

در آن جا که مى فرماید: «لِیَغْفِرَ لَکَ اللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ».( سوره فتح آیه 2).


پاسخ: اولاً: وقتى به برهان هاى محکم و متین و دلیل هاى استوار و خلل ناپذیر عقلى و قرآنى و حدیثى ثابت شده که انبیا و ائمه(علیهم السلام) داراى مقام رفیع عصمت هستند، دیگر اگر از ظاهر جمله یا کلمه اى در قرآن کریم، خلاف عصمت، برداشت شود باید دانست که منظور خداوند متعال چیز دیگرى بوده و نباید بدون توجه به ادله قطعى، آن را معنا کرد، چنان که در تدوین قوانین و کلام بزرگان این مطلب مورد عنایت آشنایان به اسلوب کلام و اهل معرفت هست.
ثانیاً: اصطلاحات قرآن مجید و کلمات معصومین(علیهم السلام) طبق یک حساب بسیار دقیق و با توجه به تمام جهات و زوایا از آن بزرگواران صادر شده، پس نخست باید با قرآن و ترکیبات و اصطلاحات آن و اسرار کلمات معصومین(علیهم السلام) که هم طراز و قرین جدایى ناپذیر آن کتاب مقدس اند آشنا شد، آنگاه در مورد معناى کلامشان، سخن گفت.
ثالثا: در چنین بزنگاه هایى باید به سراغ سخن پیشوایان رفت و از آنان داورى خواست که پیشوایان سخنند و مخاطبان قرآن، چنان که امام باقر(علیه السلام) فرمودند:
«اِنَّما یَعْرِفُ القُرآن مَنْ خُوطب به».( الکافی : ج8 ص312)
«فقط قرآن را کسانى مى شناسند که ]قرآن[ به آنان خطاب شده».
از این جهت باید گفت: که منظور از «ذنب» در این آیه شریفه چنان که از فرمایش امام هشتم(علیه السلام) استفاده مى شود، گناهى است که مشرکان بر این حضرت پیش از هجرت (ما تَقَدَّمَ)و پس از آن (ما تَأَخَّرَ) قایل بودند که آن حضرت، به معبودهاى ایشان، توهین کرده است آن حضرت فرمودند: «نزد مشرکان مکه کسى گناه کارتر از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نبود، زیرا آنان به جاى خداوند، 360 بت را مى پرستیدند و هنگامى که حضرتش آن ها را به توحید فراخواندند، بر آنان گران آمد و به اعتراض گفتند:  (أَ جَعَلَ الآْلِهَةَ إِلهاً واحِداً ... )(سوره ص ایه 5 )
«آیا او خدایان متعدد را یکى قرار مى دهد؟»
پس هنگامى که خداوند فتح و ظفر را نصیب پیامبرش فرمود، خطاب کرد: «اى محمّد! ما پیروزى آشکارى را نصیب تو نمودیم تا خداوند گناه گذشته و آینده تو را در نظر مشرکان (دعوت به توحید و نفى بت ها) ببخشاید. زیرا بعضى از آنان مسلمان شدند و بعضى از مکه بیرون رفتند و آن ها هم که باقى ماندند قدرت انکار توحید را نداشتند پس گناهى که بر پیامبر قایل بودند به پیروزى حضرت بر آنان، پاک شد».
بنابراین، منظور از مغفرت در این جا دفع آثارى است که ممکن بود بر آن، مترتب شود و شاهد این تفسیر، آن است که فتح مکه را علت آمرزش آن شمرده، مى فرماید: (إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً * لِیَغْفِرَ ...)( سوره فتح ایه 1) و بدیهى است که اگر منظور از «ذنب»، گناه مصطلح بود فتح مکه را علّت آمرزش آن قرار دادن، وجهى نداشت.