پیدایش نخستین دولت‌های ایرانی بر مبنای عدالت خواهی بود؛ چنان‌که انتخاب دیااکو بنیانگذار دولت ماد بر چنین اساسی بوده است و محبوبیتی که انوشیروان در تاریخ ایران باستان یافت به سبب شهرتش در عدالت گستری بود.
پس از ظهور دین مبین اسلام، دلایل متنوعی ایرانیانِ حق جو را به اسلام و خاصه به مذهب تشیع سوق داد، که عدالت محوری حکومت مولای متقیان امام علی(ع) و فرزندان او دلیل این انتخاب بود. در طول تاریخ اسلام نیز ایرانیان به حمایت از دولت‌های شیعی چون علویان طبرستان، آل بویه، سربداران، مشعشعیان و صفویان برخاستند که عَلَمِ عدالت و مبارزه با ستم را برداشته بودند و این میراث در حکومت‌های بعدی شیعی همچنان حفظ شد. اما پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تحت حکومت نظام مقدس جمهوری اسلامی و رهبری‌های امام خمینی(ره) و در روزگار پرشکوه امامت، نائب ولی عصر(عج) مقام معظم رهبری به فرازی عالی از درخشندگی رسیده و در راهی قرار گرفته تا به اهدافی نائل شود که ائمه معصوم(ع) مقرر فرموده بودند.
تاریخ تشیع درایران نشان می‌دهد که ایرانیان از قرن اول تا حدود قرن هفتم به تدریج و مرحله به مرحله به تشیع گرویده‌اند و این گرایش در هر مرحله، بسیار عمیق و گسترده بوده است. از سوی دیگر تشیع ایرانیان غالباً اعتقادی و دوازده امامی بود که در ذیل عوامل تأثیر گذار بر گرایش ایرانیان به تشیع و روند گسترش آن آمده است.
